Μητσοτάκης: Δεν έχουμε ανάγκη από χυδαιότητα

Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή, κατά τη συζήτηση του Νομοσχεδίου του Υπουργείου Υγείας «Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή»*

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω δίνοντας τα συγχαρητήριά μου στο Υπουργείο Υγείας, αλλά και στην Κοινοβουλευτική μας Ομάδα, ειδικά στις γυναίκες Βουλευτές μας, που στήριξαν το νομοσχέδιο αυτό και εισηγήθηκαν πολλές πρόνοιές του, ώστε να βρισκόμαστε σήμερα ενώπιον της Εθνικής Αντιπροσωπείας, να μπορούμε να το μετατρέψουμε με την ψήφο μας σε νόμο του κράτους με τη λήξη της συνεδρίασης.

Θα ευχόμουν πραγματικά το νομοσχέδιο αυτό να τύχαινε ακόμα ευρύτερης συναίνεσης. Λυπάμαι που ο ΣΥΡΙΖΑ επιλέγει για ακόμα μια φορά να κρυφτεί πίσω από το «παρών», όταν επί της ουσίας συμφωνεί με τις περισσότερες διατάξεις του νομοσχεδίου.

Χάνουμε, πιστεύω, μία ευκαιρία σήμερα -για ένα νομοσχέδιο με ένα σαφές κοινωνικό αποτύπωμα, γύρω από το οποίο δεν χωρούν κομματικές αντιπαραθέσεις- να εκπέμψουμε ένα μήνυμα ενότητας απέναντι σε αυτήν την ολοένα αυξανόμενη τοξικότητα του δημοσίου λόγου. Ας είναι όμως, ο καθένας κρίνεται τελικά για τις επιλογές του.

Ήθελα να συμμετέχω στη σημερινή συζήτηση και να μιλήσω για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, κύριε Υπουργέ, κύριε Υφυπουργέ και κυρίες και κύριοι Βουλευτές, γιατί πιστεύω ότι δεν υπάρχουν προβλήματα τα οποία απασχολούν μόνο ειδικές κατηγορίες πολιτών. Όλα μας αφορούν όλους.

Και είμαι σήμερα εδώ, γιατί αντιμετωπίζω την Δημοκρατία ως μία διαρκή άσκηση ευαισθησίας της πλειοψηφίας προς την εκάστοτε μειοψηφία. Ένα ζήτημα λοιπόν της εποχής μας, όπως η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, θεωρώ πως αξίζει να συζητηθεί ανοιχτά σε όλη την ελληνική κοινωνία. Πολύ περισσότερο όταν αυτή η πρόκληση συνδέεται και με άλλα σημαντικά εθνικά στοιχήματα: με τα ατομικά δικαιώματα, με τον εκσυγχρονισμό της καθημερινότητας και ασφαλώς με την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.

Αλλά και με κάτι επίσης ακόμα πιο σημαντικό: τη δυνατότητα δεκάδων χιλιάδων ζευγαριών να τεκνοποιήσουν, πραγματοποιώντας το όνειρο να συμπληρώσουν την οικογένειά τους με ένα παιδί ή με ακόμα ένα παιδί. Και αυτό να γίνει με ασφάλεια και μακριά από πλάγιες και δυνητικά επικίνδυνες μεθόδους στις οποίες συχνά κατέφευγαν έως τώρα.

Κεντρική πρόβλεψη των νέων ρυθμίσεων, είναι η αύξηση κατά τέσσερα έτη του ορίου ηλικίας των γυναικών, για να επιλέγουν την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Μας εισηγήθηκαν οι ειδικοί, το όριο των 54 ετών. Αντιλαμβάνομαι ότι ισχύει στις πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Και με αυτή την πρόβλεψη διευρύνεται ο χρόνος μέσα στον οποίο μια γυναίκα ή ένα ζευγάρι θα μπορεί να αποφασίσει να προσπαθήσει να αποκτήσει ένα παιδί. Και εννοείται ότι με το σχέδιο νόμου καθορίζονται όλες οι διαδικασίες που θα διασφαλίσουν την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου. Ενώ κλείνει και η πόρτα του εξωτερικού όπου κατευθύνονταν μέχρι σήμερα οι ενδιαφερόμενοι.

Ανοίγει, όμως, δυνητικά και η «αντίστροφη όδευση», καθώς οι Έλληνες γιατροί έχουν μια ζηλευτή παράδοση στα ζητήματα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Με λίγα λόγια, ένα πλαίσιο το οποίο για πρώτη φορά είχε γίνει κτήμα της ελληνικής έννομης τάξης το 2002, εκσυγχρονίστηκε ελαφρώς το 2005, τώρα εκσυγχρονίζεται πλήρως, ακολουθώντας τις αλματώδεις ιατρικές εξελίξεις γύρω από τα ζητήματα της γονιμότητας.

Δεύτερη σημαντική αλλαγή που επέρχεται, είναι η δυνατότητα κρυοσυντήρησης του γενετικού υλικού και για προσωπικούς λόγους. Το δικαίωμα, δηλαδή, της γυναίκας να καταψύχει τα ωάριά της ώστε να αποφασίζει η ίδια πότε θα τεκνοποιήσει. Αν, για παράδειγμα, σε νεαρή ηλικία επιθυμεί να προτάξει τη δουλειά της, τις σπουδές της ή την καριέρα της. Μέχρι σήμερα προβλεπόταν αυτό να συμβαίνει μόνο όταν συνέτρεχαν σοβαροί ιατρικοί λόγοι. Στο εξής, όμως, γενικεύεται ως αποκλειστική απόφαση κάθε γυναίκας.

Και αίρεται η αναχρονιστική, έως και προσβλητική -θα έλεγα- προϋπόθεση της συναίνεσης του συζύγου ή του συντρόφου της για να μπορεί να χρησιμοποιεί η ίδια τα ωάριά της. Η γυναίκα θα μπορεί να κάνει χρήση του γενετικού της υλικού ακόμα και αν έχει πάρει διαζύγιο, αν βρίσκεται σε διάσταση. Και αποδεσμεύεται έτσι από το δεσποτικό καθεστώς των υπογραφών του συζύγου, του τέως συζύγου, του εν διαστάσει συζύγου, για τη χρήση του δικού της -ξαναλέω- γενετικού υλικού.

Για να το πω πολύ απλά, να το καταλάβουν όσοι μας παρακολουθούν, με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο, αν μια γυναίκα είναι σε διάσταση ή έχει χωρίσει πρέπει να πάρει την συναίνεση του τέως συζύγου της προκειμένου να χρησιμοποιήσει το δικό της γενετικό υλικό. Αυτό πια αλλάζει με τις διατάξεις του νόμου που ψηφίζουμε σήμερα.

Τρίτη τομή είναι η κατάργηση της εικοσαετίας, που είχε τεθεί ως ανώτατο όριο για την διάρκεια συντήρησης των ωαρίων. Η γυναίκα, συνεπώς, δεν θα επιβαρύνεται ούτε ψυχολογικά, ούτε οικονομικά. Δεν θα πρέπει να επαναλαμβάνει την διαδικασία μετά τα 20 χρόνια. Δεν υπάρχει πια κανείς ιατρικός λόγος που να υποδεικνύει ότι πρέπει να διατηρηθεί αυτό το όριο. Ενώ η λήψη και η ψύξη του γενετικού υλικού θα γίνεται από Τράπεζα Κρυοσυντήρησης, ανεξάρτητα αν στην δεδομένη χρονική στιγμή υπάρχουν λήπτες. Η προσπάθεια θα γίνεται εφάπαξ, με σαφείς κανόνες και με απόλυτη διαφάνεια.

Τέλος, μία ακόμα μεταρρύθμιση, αυξάνει τις επιλογές του δότη, της δότριας του γενετικού υλικού, να αποφασίζουν αν θα γίνεται γνωστή η ταυτότητά του ή η ταυτότητά της. Πλέον ο καθένας ή καθεμιά θα μπορούν να ζητούν ανωνυμία, πλήρη επωνυμία ή το μεικτό σύστημα το οποίο προβλέπεται από το σχέδιο νόμου. Αυτό, δηλαδή, που θα επιτρέπει στο παιδί να αποκτήσει γνώση των στοιχείων του δότη, αφού ενηλικιωθεί, χωρίς βεβαίως η συγκεκριμένη απόφαση να επηρεάζει άλλα θέματα πατρότητας ή γονεϊκών δικαιωμάτων.

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, τις τέσσερις αυτές σημαντικές αλλαγές στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην πατρίδα μας πλαισιώνουν ακόμα δύο. Και αν οι πρώτες αφορούν τον εκσυγχρονισμό του συνολικού πλαισίου, οι δεύτερες καταργούν διακρίσεις και λύνουν προβλήματα τα οποία αναδεικνύει η ίδια η ζωή και επιβάλλει πια η επιστήμη. Και αναφέρομαι σε ειδικές ομάδες πολιτών προς τις οποίες η Πολιτεία οφείλει να στρέψει το ενδιαφέρον της. Γιατί, όπως είπα και στην αρχή, κάθε αδικία πρέπει να αφορά όλους μας. Να αφορά όλη την κοινωνία.

Έτσι, με το Σχέδιο Νόμου ιδρύεται Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης ειδικά για τους HIV οροθετικούς συμπολίτες μας. Με τον τρόπο αυτόν εξαλείφεται μία ακόμα αντιεπιστημονική και παράλογη διάκριση. Γιατί θυμίζω ότι οι οροθετικοί, ενώ μπορούν προφανώς να τεκνοποιούν, λόγω περιορισμού από παλαιότερους νόμους δεν είχαν σήμερα πρόσβαση σε αυτές τις Μονάδες. Η γραφειοκρατία, δηλαδή, αλλά και η αδράνεια όλων μας, είχε χαράξει ουσιαστικά μία άδικη διαχωριστική γραμμή. Αυτήν σήμερα ερχόμαστε και την καταργούμε.

Και στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι προβλέψεις για τα δικαιώματα των intersex ατόμων, παιδιών δηλαδή που γεννιούνται με διάφορες παραλλαγές στα χαρακτηριστικά του φύλου τους. Ενώ ως τώρα, από άγνοια ή από τον φόβο των γονέων, βρέφη ακόμα, αυτά τα παιδιά συχνά οδηγούνταν στο χειρουργείο ή έκαναν ορμονοθεραπείες. Οι συνέπειες ήταν ολέθριες και για τη σωματική, αλλά και για την ψυχική τους υγεία.

Το ζήτημα αυτό παίρνει άλλες διαστάσεις, διότι το πρόβλημα είναι πιο διευρυμένο από όσο νομίζαμε μέχρι στιγμής. Οι ειδικοί μας λένε, ότι σχεδόν ένας στους εκατό ανθρώπους μπορεί να γεννιέται με κάποια παραλλαγή φύλου. Αυτές οι επεμβάσεις, που εξακολουθούν και σήμερα ακόμα να γίνονται στην πατρίδα μας, έχουν ήδη χαρακτηριστεί βασανιστήρια, από τον ΟΗΕ και από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αναγνωρίζουν το δικαίωμα στον σωματικό αυτοκαθορισμό.

Το ίδιο κάνει σήμερα και η πατρίδα μας, απαγορεύοντας τις μη αναγκαίες εγχειρήσεις σε intersex παιδιά. Επεμβάσεις σε χαρακτηριστικά φύλου θα γίνονται πλέον μετά τα 15 χρόνια και μόνο εάν συμφωνούν και τα ίδια. Ενώ για κάθε άλλη θεραπεία, θα γνωμοδοτεί μία διεπιστημονική επιτροπή και θα προηγείται δικαστική απόφαση.

Κύριε Υπουργέ, άκουσα με προσοχή και δεν σας κρύβω, με συγκίνηση, όσα κατέθεσαν οι εκπρόσωποι των intersex ατόμων στην Επιτροπή της Βουλής. Κι έμαθα πολλά τα οποία δε γνώριζα, για όσα συμβαίνουν στις παρυφές των ελληνικών οικογενειών, χωρίς τις περισσότερες φορές να γίνονται ευρέως γνωστά.

Λυπήθηκα, ειλικρινά, για τα λάθη του παρελθόντος που οδήγησαν σε δράματα επειδή μας έλειπε η γνώση και η τόλμη. Και διαπίστωσα πόσο σημαντικές είναι για αυτούς τους συμπολίτες μας οι πρωτοβουλίες που σήμερα αναλαμβάνουμε.

Θα επαναλάβω, λοιπόν, πως ήρθε ο καιρός να κοιτάξουμε πια κατάματα αλήθειες που διαμορφώνονται στην κοινωνία μας. Μια ματιά όχι μόνο ειλικρινή, αλλά κυρίως συμπεριληπτική, γιατί η φροντίδα για τους λίγους αναβαθμίζει τελικά τους πολλούς. Και μόνο ένα σύνολο το οποίο μπορεί να αξιοποιεί παραγωγικά όλους τους πολίτες μπορεί να γίνει ένα ώριμο και ένα παραγωγικό άθροισμα, μια πραγματική κοινωνία δίχως στερεότυπα, δίχως προκαταλήψεις, δίχως αποκλεισμούς και μακριά από υπερβολές και ακρότητες που βάζουν σε κίνδυνο τη συνοχή στην κοινή πορεία που πρέπει να χαράξουμε.

Επιμένω, όπως διαπιστώνετε, στα παραπάνω καθώς αποτελούν οριζόντιες αρχές που διαπερνούν όλα σχεδόν τα άρθρα του νομοσχεδίου. Συγκροτούν το πολιτικό του περιεχόμενο, αλλά κατά τη γνώμη μου αποδεικνύουν, ότι δεν πρόκειται απλά για διευθετήσεις που διορθώνουν κενά του παρελθόντος ή μόνο για παρεμβάσεις συγχρονισμού με τις ταχύτητες που μας επιβάλλει η ίδια η ζωή, αλλά για δυναμικές τομές στην καθημερινότητα όλων των εμπλεκόμενων ανθρώπων που ωφελούνται από αυτό το νομοσχέδιο. Είναι αλλαγές με βαθύ κοινωνικό αποτύπωμα.

Κυρίες και κύριοι βουλευτές, πριν από μερικές μέρες στην ίδια αίθουσα, με πρωτοβουλία της Κυβέρνησης, συζητούσαμε για την κοινωνική πολιτική. Και σήμερα προσθέτουμε έναν ακόμα κρίκο σε αυτή τη μεγάλη ισότητα, σε αυτή τη μεγάλη αλυσίδα ισότητας και ισονομίας που θέλουμε να έχουν όλοι. Αποδεικνύοντας ότι το ενδιαφέρον μας για τον πολίτη δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένα νομοσχέδια. Οφείλει να είναι διαρκής προσανατολισμός του Κράτους. Ενώ ταυτόχρονα η Πολιτεία έχει χρέος να σχεδιάζει, συναρθρώνοντας σε ένα ενιαίο κοινωνικό πρόγραμμα, όλες τις επιμέρους δράσεις της.

Μιλήσαμε, για παράδειγμα τώρα, για το δικαίωμα της γυναίκας να έχει τον πρώτο λόγο στο δικό της γενετικό υλικό και την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Όμως αυτή η ρύθμιση έρχεται σε συνέχεια άλλων, που επίσης την αφορούν. Την ενίσχυση με 2.000 ευρώ για κάθε παιδί το οποίο γεννιέται πια στην πατρίδα μας, μέχρι τις διευρυμένες άδειες μητρότητας, αλλά και πατρότητας. Τις «Nταντάδες της Γειτονιάς», που θα διευκολύνουν τις εργαζόμενες μητέρες, αλλά και τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις μαστού, για όλες τις Ελληνίδες άνω των 50.

Ο Υπουργός μόλις με πληροφόρησε ότι ήδη έχουν αποσταλεί τα πρώτα 100.000 sms σε συμπολίτες μας, γυναίκες άνω των 50, και έχουν διεξαχθεί ήδη, με βάση το πρόγραμμα το οποίο έχουμε ανακοινώσει, οι πρώτες 4.000 μαστογραφίες σε δημόσιες και ιδιωτικές δομές.

Σήμερα προσθέτουμε έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα των προληπτικών μας εξετάσεων, καθώς δίνουμε ένα νομοθετικό περίβλημα, ένα «νομοθετικό μανδύα» στον προσυμπτωματικό έλεγχο κατά του τραχήλου της μήτρας.

Και παραπάνω από δύο εκατομμύρια γυναίκες, από 21 έως 65 ετών, θα μπορούν πια να κάνουν test Pap και test HPV-DNA. Και σε περίπτωση ευρημάτων, προφανώς, θα ακολουθεί και κολποσκόπηση και βιοψία. Ίδια ακριβώς λογική την οποία έχουμε υιοθετήσει και στην περίπτωση των προληπτικών εξετάσεων για τον καρκίνο του μαστού. Και εδώ, οι συγκεκριμένες εξετάσεις θα μπορούν να γίνουν σε οποιαδήποτε δημόσια ή ιδιωτική δομή και οι γυναίκες που θα τις δικαιούνται θα ειδοποιούνται με προσωπικό μήνυμα.

Είναι ενδιαφέρον, κύριε Υπουργέ, ότι πολλές από τις γυναίκες που θα ωφεληθούν από το πρόγραμμα της μαστογραφίας θα κάνουν εξετάσεις σε ιδιωτική δομή. Ποτέ δεν θα φαντάζονταν ότι θα είχαν πρόσβαση σε ιδιωτική δομή για δωρεάν εξετάσεις. Αυτό σημαίνει, στην πράξη, ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας το οποίο αξιοποιεί με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο κρατικές, αλλά και ιδιωτικές δομές προς όφελος της υγείας του πολίτη.

Αναφερθήκαμε, επίσης, στα θέματα των οροθετικών και των intersex ατόμων. Οι πρώτοι είναι πια ενταγμένοι στην άυλη συνταγογράφηση και έχουν δικαίωμα υιοθεσίας. Ενώ για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τους συμπολίτες μας, υπάρχει πια μία εθνική στρατηγική την οποία υπηρετούμε με συνέπεια. Για πρώτη φορά, διεμφυλικοί συμπολίτες μας, βρίσκουν εργασία μέσω κρατικών προγραμμάτων. Καταργήθηκε ήδη η παράλογη απαγόρευση αιμοδοσίας των ομοφυλόφιλων συμπολιτών μας. Και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό, ποινικοποιήθηκαν οι λεγόμενες «επιστημονικές» -που μόνο επιστημονικές δεν είναι- «θεραπείες» μεταστροφής οι οποίες τόσο έχουν στιγματίσει εφήβους μας, που ακόμα έχουν αβεβαιότητα για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.

Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι αυτές οι κοινωνικές μας παρεμβάσεις έχουν διάρκεια, κινούνται σε πολλά παράλληλα πεδία και διαθέτουν ταυτόχρονα εσωτερική συνοχή. Γι΄ αυτό, άλλωστε, και απλώνονται σε στοχευμένες πολιτικές για ειδικές κατηγορίες συμπολιτών μας και σε εθνικές στρατηγικές για ευρύτερα ζητήματα. Στις πρώτες, ανοίγουν πρωτοβουλίες που αυτή η Κυβέρνηση δρομολόγησε, όπως οι χώροι ελεγχόμενης χρήσης για τοξικοεξαρτημένους συμπολίτες μας. Πολλές δράσεις που έχουμε αναλάβει για αστέγους. Προσωρινός ΑΜΚΑ για μετανάστες. Η φιλοξενία των ασυνόδευτων ανηλίκων, ένα θέμα το οποίο θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε στην Ολομέλεια και αύριο. Αυτή η Κυβέρνηση παρέλαβε μία τραγική κατάσταση στο ζήτημα αυτό και έλυσε το πρόβλημα των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων, με ευαισθησία και με απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματά τους.

Ενώ, επίσης, έχουμε δρομολογήσει πολλές πολιτικές για τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας, από την Κάρτα Αναπηρίας μέχρι το θεσμό του Προσωπικού Βοηθού, που αρχίζει ήδη να υλοποιείται πιλοτικά σε μια σειρά από Δήμους. Τα προγράμματα στέγασης, κατάρτισης και επαγγελματικής αποκατάστασης των Ρομά συμπολιτών μας. Όπως και οριζόντια μέτρα εκεί που τέμνονται κοινά προβλήματα για όλους: τον Προσωπικό Γιατρό για όλους, μεγάλο στοίχημα, κύριε Υπουργέ, της Κυβέρνησής μας – το πρόγραμμα αρχίζει και παίρνει σάρκα και οστά από αυτόν τον μήνα. Το Ολοήμερο Σχολείο, πολύ μεγάλη διευκόλυνση, κυρίως για τις εργαζόμενες μητέρες και φυσικά ίσες ευκαιρίες στην εργασία και την αποκατάσταση της ισότητας μέσα στους εργασιακούς χώρους.

Η συζήτηση, λοιπόν, σήμερα μπορεί να ξεκίνησε με αντικείμενο τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, τα δικαιώματα των γυναικών, τα δικαιώματα των intersex παιδιών, επεκτείνεται όμως στην πράξη στο σύνολο της κοινωνικής πολιτικής. Γιατί; Γιατί ακριβώς όλα αυτά αποτελούν τις δικές της ψηφίδες. Ψηφίδες που αντιμετωπίζονται μεμονωμένα μεν, αλλά λύνονται μόνο αν υπάρχει μια ενιαία αντίληψη. Έχοντας πολλές επιμέρους στοχεύσεις, όμως έναν καθαρό επίκεντρο: τον πολίτη και ειδικά τον πολίτη, ο οποίος μέχρι σήμερα κινείτο συχνά στην γκρίζα ζώνη της απόλυτης κρατικής αδιαφορίας.

Για τους λόγους αυτούς, άλλωστε, επιμένω ότι στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο δοκιμάζεται η προοδευτική κατεύθυνση αλλά και η ριζοσπαστική, τελικά, θεώρηση κάθε πολιτικής δύναμης. Στα «μικρά», σε αυτά τα «μικρά» τα οποία για κάποιους είναι πάρα πολύ μεγάλα. Και τα οποία, όλα μαζί, συνθέτουν τελικά τα «μεγάλα». Και στα «ειδικά» που σηματοδοτούν τα «γενικά». Και κάτι το οποίο αποτυπώνεται και στο υπό εξέταση νομοσχέδιο, μια πρωτοβουλία που σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να απευθύνεται σε μερικές χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας, αλλά που στην ουσία του ζυγίζεται η ευαισθησία όλων μας.

Έχουμε έτσι την ευκαιρία να συμφωνήσουμε όλοι σε αυτές τις νέες ρυθμίσεις που θέτουν τη χώρα στην τροχιά, ενίοτε και στην πρωτοπορία, των αναπτυγμένων κρατών. Αίροντας παλιές διακρίσεις και δίνοντας καθαρές απαντήσεις στα ερωτήματα του καιρού μας. Από την πλευρά μας και με βάση όσα γίνονται εδώ και τρία χρόνια, μπορώ να το πω: Ναι, αποδεικνύουμε στην πράξη ότι είμαστε μια Κυβέρνηση της προόδου. Και με ορίζοντα όσα πρέπει να γίνουν, μπορώ να βεβαιώσω ότι θα μείνουμε στο δρόμο των τολμηρών αλλαγών.

Ζητώ λοιπόν, κλείνοντας, από την Αξιωματική Αντιπολίτευση να επαναξιολογήσει τη στάση της και να μετατρέψει το «παρών», κύριε Ξανθέ, σε «ναι». Ένα «ναι» το οποίο θα εκπέμψει ένα μήνυμα ότι σε ένα ζήτημα -όπως είπα στην εισαγωγή μου- στο οποίο ουσιαστικά δεν χωρούν διακρίσεις, όπου τα επιστημονικά δεδομένα είναι αναμφισβήτητα, μπορούμε σε αυτά, σε αυτά τα ελάχιστα, τουλάχιστον, σε αυτή την αίθουσα να συμφωνήσουμε και να μην αποτελούν όλα, επιτέλους, πεδίο σκληρής κομματικής αντιπαράθεσης και διαφωνίας με την Κυβέρνηση. Έχετε την ευκαιρία σήμερα να κάνετε ένα μικρό βήμα και να υπερβείτε αυτό το κλίμα της τοξικότητας το οποίο, δυστυχώς, πια έχει διαβρώσει όλο τον πολιτικό διάλογο.

Λίγες μέρες πριν γιορτάσουμε, κύριε Ξανθέ, την αποκατάσταση της Δημοκρατίας μας, είναι μια ευκαιρία να αποκαταστήσουμε και το περιβάλλον της, σε μια συγκυρία με πολύ δύσκολες εξωτερικές συνθήκες, που δεν επιτρέπουν να ανοίγουν εσωτερικές πληγές. Έχουμε ανάγκη από ενότητα και σταθερότητα. Δεν έχουμε ανάγκη από χυδαιότητα, έχουμε ανάγκη από ευθυκρισία και ευαισθησία. Όχι από υποκρισία. Σε όλα αυτά κρινόμαστε καθημερινά. Και ας διαφυλάξουμε, λοιπόν, την πολιτική αντιπαράθεση πριν καταλήξει σε ένα μακελειό χυδαιότητας. Διαφορετικά να είστε σίγουροι ότι η ίδια η Δημοκρατία θα εξοστρακίσει ξανά στο περιθώριο αυτούς που στην πράξη την υπονομεύουν.
—