ΚΕΘΕΑ: Τα προγράμματα για πρόσφυγες και μετανάστες

Το ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων), που αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο υπηρεσιών απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης στην Ελλάδα και ειδικό σύμβουλο οργανισμό του ECOSOC, προσφέρει τα ακόλουθα προγράμματα και υπηρεσίες σε πρόσφυγες:

KEΘΕΑ ΜOSAIC, διαπολιτισμικό θεραπευτικό πρόγραμμα για μετανάστες και πρόσφυγες

Από το 2004 λειτουργεί στην Αθήνα το ΚΕΘΕΑ MOSAIC, το οποίο αποτελεί και το μοναδικό πρόγραμμα μέχρι στιγμής στην Ελλάδα για μετανάστες και πρόσφυγες με πρόβλημα χρήσης ουσιών. Το ΚΕΘΕΑ MOSAIC προσφέρει τόσο υπηρεσίες μείωσης της συνδεόμενης με τη χρήση βλάβης όσο και προετοιμασίας για ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ. Επιπλέον, παρέχει εστιασμένη πρόληψη και ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε μετανάστες και πρόσφυγες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ενδοοικογενειακών σχέσεων, παραβατικότητας, ρατσισμού, κοινωνικού αποκλεισμού ή βρίσκονται σε κατάσταση συναισθηματικής κρίσης.

Η προσέγγιση του ΚΕΘΕΑ MOSAIC είναι διαπολιτισμική, με σεβασμό στα γλωσσικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά μεταναστών και προσφύγων. Αξιοποιεί επίσης ομάδες εθελοντών, οι οποίες σχηματίζονται από τους ίδιους τους εξυπηρετουμένους, και λειτουργούν ως «γέφυρα επικοινωνίας» με τις μεταναστευτικές και προσφυγικές κοινότητες. Η γνώση της ελληνικής γλώσσας και η κατοχή νομιμοποιητικών εγγράφων δεν αποτελούν προϋπόθεση για την παροχή υπηρεσιών από το ΚΕΘΕΑ MOSAIC. Στις υπηρεσίες του περιλαμβάνονται:

• Ενημέρωση και συμβουλευτική

• Ψυχολογική στήριξη

• Φροντίδα της υγείας

• Προετοιμασία για ένταξη σε διαδικασία ψυχικής απεξάρτησης

• Νομική ενημέρωση

• Μαθήματα ελληνικών

• Συμβουλευτική υποστήριξη για την κοινωνική ενσωμάτωση

• Οικογενειακή υποστήριξη

• Συμβουλευτική σε χώρους κράτησης

Σύμφωνα με την έκθεση Integration of young refugees in the EU: good practices and challenges, που εξέδωσε το 2019 ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), το ΚΕΘΕΑ ΜOSAIC αποτελεί μία από τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές ως προς την υποστήριξη των προσφύγων.

Η έκθεση αναφέρεται στο έργο που προσφέρει το ΚΕΘΕΑ MOSAIC στη στήριξη προσφύγων και μεταναστών με προβλήματα εξάρτησης στην Αθήνα, καθώς και στη συμβολή του στην πρόληψη της εγκληματικότητας και στην κοινωνική ένταξη.

Η έκθεση του FRA βασίζεται σε συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν με πρόσφυγες και εργαζομένους πρώτης γραμμής σε 15 τοποθεσίες έξι κρατών μελών της ΕΕ: Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία και Σουηδία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ REFRAME: Παρέμβαση στα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων σε συνεργασία με τον ΔΟΜ

Τη διετία 2018-2019 το ΚΕΘΕΑ MOSAIC συνεργάστηκε με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) για την υλοποίηση της πρώτης συστηματικής και μεγάλης εμβέλειας παρέμβασης στον προσφυγικό πληθυσμό για την πρόληψη και αντιμετώπιση των εξαρτήσεων. Το πρόγραμμα αφορούσε 5 κέντρα φιλοξενίας που λειτουργούν υπό την ευθύνη του ΔΟΜ στη Μαλακάσα, τα Οινόφυτα, τις Θερμοπύλες, τη Ριτσώνα και τη Θήβα. Η παρέμβαση περιελάμβανε:

• Συστηματική διερεύνηση αναγκών και παροχή ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης σε όλους τους ενδιαφερομένους για θέματα νόμιμων και παράνομων ουσιών.

• Ομάδες πρόληψης – έγκαιρης παρέμβασης για οικογένειες, γονείς, παιδιά και νέους.

• Συμβουλευτική υποστήριξη σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών και παραπομπή τους, εφόσον υπάρχει ανάγκη, σε θεραπευτικές δομές του ΚΕΘΕΑ.

• Ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση των επαγγελματιών και εθελοντών που δραστηριοποιούνται στα κέντρα φιλοξενίας και τους ξενώνες, για τη δημιουργία δικτύου

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από διεπιστημονική ομάδα των δύο φορέων, ενώ για τις ανάγκες της δημιουργήθηκε ειδικά διαμορφωμένη κινητή μονάδα ενημέρωσης.

Παρόλο που το πρόγραμμα REFRAME ολοκληρώθηκε στις αρχές του φθινοπώρου του 2019, το ΚΕΘΕΑ MOSAIC, ανταποκρινόμενο στις ανάγκες, συνεχίζει τις παρεμβάσεις του στα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων, με την αρωγή πολιτισμικών διαμεσολαβητών τους οποίους παραχωρεί ο ΔΟΜ.

Κέντρο Ημέρας ασυνόδευτων προσφύγων στη Μυτιλήνη και άλλες πρωτοβουλίες

Το Συμβουλευτικό Κέντρο του ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ στην πόλη της Μυτιλήνης έχει δημιουργήσει από το 2018 στις εγκαταστάσεις του κέντρο ημέρας για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες, προερχόμενους από το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Μόριας. Το Κέντρο προσφέρει στους ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες τη δυνατότητα να παραμείνουν στη διάρκεια της ημέρας σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό ομαδικό πλαίσιο που λειτουργεί με κανόνες και όρια, χωρίς ουσίες και βία. Στο Κέντρο έχουν τη δυνατότητα να φροντίσουν την ατομική τους υγιεινή, να πλύνουν τα ρούχα τους, να προετοιμάσουν οι ίδιοι το καθημερινό τους γεύμα και να κάνουν δημιουργικές δραστηριότητες. Το 2019 η μέση ημερήσια δύναμη του Κέντρου ήταν 15 άτομα. Εάν εξασφαλίζονταν οι προϋποθέσεις σε χώρο και προσωπικό, το Κέντρο Ημέρας θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω, καθώς με την πάροδο του χρόνου, το ενδιαφέρον των νεαρών προσφύγων για συμμετοχή αυξάνεται.

Επιπλέον σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας όπου υπάρχουν δομές για τη φιλοξενία προσφύγων τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ γίνονται αποδέκτες αιτημάτων για παρεμβάσεις ενημέρωσης-πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης και θεραπείας ασυνόδευτων ανηλίκων και ενήλικων προσφύγων σε θέματα χρήσης, καθώς και για την εκπαίδευση-ευαισθητοποίηση σε θέματα εξαρτήσεων επαγγελματιών και εθελοντών που ασχολούνται με πρόσφυγες. Επιπλέον τα θεραπευτικά προγράμματα αναλαμβάνουν διάφορες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ένταξης των προσφύγων. Σε αυτές περιλαμβάνεται η διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων κυρίως μεικτών (με την από κοινού συμμετοχή, δηλαδή, προσφύγων και Ελλήνων που συμμετέχουν στο θεραπευτικό πρόγραμμα ή προέρχονται από την τοπική κοινωνία), όπως δωρεάν μαθήματα ελληνικών ως ξένης γλώσσας, αθλητικών προγραμμάτων κ.ά.