Ο Μάρκος Δαμασιώτης γράφει στο mousikogramma για την Φαϊρούζ

Γράφει ο Μάρκος Δαμασιώτης

Την πρωτοάκουσα στην Βηρυτό, ήμουνα σε επαγγελματικό ταξίδι, σε παραθαλάσσια ψαροταβέρνα, μας είχανε πάει φίλοι, συνεργάτες Λιβανέζοι. Και την ακούω στα ηχεία!

Εκεί παίζει, όπως εδώ η Μοσχολιού, η Αλεξίου, η Μαρινέλλα. Είναι πολύ δική τους. Παθαίνω πλάκα με το χρώμα της φωνής, το ύφος, τα τραγούδια. Ρωτάω ποια είναι, μου λένε η Φαϊρούζ, και εκτός από την απόλυτη ντίβα, αλλά και ταυτόχρονα λαϊκό είδωλο, είναι η μόνη προσωπικότητα στον Λίβανο που ενώνει Χριστιανούς Κόπτες, Καθολικούς, Ορθόδοξους, Μουσουλμάνους, Εβραίους, όλα τα δόγματα, όλες τις φυλές…

Για ‘μένα τότε άρχισαν όλα! Εννοώ το ψάξιμο και η τοποθέτηση της τέχνης της στο δικό μου προσωπικό και πολιτισμικό σύμπαν. Παρά τα αραβικά, που δεν γνωρίζω, ένιωσα αμέσως πως το τραγούδι της, ανατολίτικο, αλλά φέροντας και δυτικά ακούσματα, αφορά σε κάτι μεγάλο, βαθύ και οικουμενικό. Η φωνή της, μοναδική, μεταφυσική, με νότες και ήχους από τα βάθη της γης και τα ύψη των ουρανών ταυτόχρονα, είναι η συγκολλητική ουσία της ψυχής. Με τους πολλούς σπαραγμούς, τις πολλές εκφάνσεις, τα πολλά δόγματα, την περηφάνια και τις ήττες της.

Με γοήτευσε απόλυτα η στάση ζωής της. Όπως γοητεύει κάθε «εξωπραγματικός» καλλιτέχνης. Περισσότερο δοσμένη στη σιωπή, από τη φλυαρία, και τη θλίψη από την ευθυμία (η ίδια θεωρεί τη θλίψη κορύφωση της ευτυχίας) η Φαϊρούζ παραμένει αξιοπρεπής, περήφανη και αδέσμευτη, ακόμα κι όταν η χώρα της, ο Λίβανος, συγκλονίζεται από έναν αιματοβαμμένο δεκαπενταετή εμφύλιο. Η ίδια πάντα αρνείται να τοποθετηθεί υπέρ της μιας η της άλλης πλευράς, να ευνοήσει και να ευνοηθεί. Ακόμα κι όταν βομβαρδίζεται το σπίτι της στην Βηρυτό, η Φαϊρούζ σιωπά, πενθεί, προσεύχεται, ζητά την ειρήνη, τη ζωή.

Αυτή η στάση ζωής, την μεταμορφώνει σταδιακά, από αγαπημένη τραγουδίστρια του λαού, σε σύμβολο ενότητας, μια ιερή φιγούρα ειρήνης, πάνω από τα καθημερινά.

Χριστιανή Ορθόδοξη, ζώντας στο πολυπολιτισμικό και πολυθρησκευτικό περιβάλλον της χώρας της τα τραγικά αποτελέσματα τού θρησκευτικού δογματισμού, απέκτησε μια βαθειά και ουσιαστική θρησκευτικότητα, που σέβεται και συμπονά τον άλλον και τις άλλες θρησκείες, κάτι που διαπερνά όλο της το τραγούδι.

Η θρηνητική, απόκοσμη και ταυτόχρονα γήινη ψαλμωδία της στο τροπάριο της Μεγάλης Παρασκευής, «Ζωή Εν Τάφω», διαπερνά όλα της τα τραγούδια . Η Φαϊρούζ, όταν τραγουδάει, ψάλλει και το αντίστροφο.

Κι όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, καταφέρνει, με τη δύναμη της τέχνης της, να μετουσιώσει το προσωπικό σε συλλογικό και το εθνικό σε παγκόσμιο.

Το τραγούδι της, εκτός των αραβόφωνων χωρών κατακτά, πολύτιμο, τις καρδιές των ανθρώπων απ’ άκρη σ’ άκρη, σ’ όλη τη γη. Μουσουλμάνος, Χριστιανός, Εβραίος, Βουδιστής, όταν τραγουδά η Φαϊρούζ είσαι μόνο άνθρωπος. Οι ενδοξότερες σκηνές του κόσμου σεΝέα Υόρκη, Παρίσι, Μόντρεαλ,Ντουμπάϊ, Σίδνεϋ, Μπουένος Άιρες, ακόμα και στο Λας Βέγκας, ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες τους για την σπουδαιότερη εν ζωή ερμηνεύτρια του αραβικού κόσμου.

Με τη μοναδική της εμφάνιση στις 7 Ιουλίου 2007 στο Ηρώδειο, η Φαϊρούζ συγκλονίζει το κοινό της Ελλάδας αλλά και ένα πλήθος κόσμου που έρχεται από παντού, για να την ξαναδεί στη σκηνή, αφού αυτή είναι η πρώτη εμφάνισή της, μετά από αρκετά χρόνια απουσίας, απουσία που σηματοδοτεί το δικό της πένθος, για τα δεινά της πολύπαθης χώρας της.

Είχα την τύχη να βρεθώ σ’ αυτή την μαγική βραδιά, θυμάμαι την ανυπομονησία και τον ενθουσιασμό του κόσμου, απ΄όλες τις γωνιές της γης, πολλοί από αραβικές χώρες, που είχαν έρθει επί τούτου: να δουν επιτέλους, ξανά, την αγαπημένη τους τραγουδίστρια στη σκηνή. Είναι η ανυπομονησία μπροστά σε κάτι μεγάλο που πρόκειται να συμβεί, προσδοκία σπάνια σε καλλιτεχνικά γεγονότα.

Θυμάμαι, την είσοδο της και πώς κατευθύνεται στο προσκήνιο του Ηρωδείου. Δωρική, αρχετυπική. Στέκεται στο μικρόφωνο. Μόνο κινήσεις της ψυχής. Κι ύστερα έρχεται το τραγούδι της!

Με εντός της όλους τους ήχους, τα δάκρυα, τις ευτυχίες, τους έρωτες, τα πάθη των ανθρώπων. Το τραγούδι της έχει το χρώμα που σημαίνει στα αραβικά το όνομά της. Το τραγούδι της έχει χρώμα τιρκουάζ, το τιρκουάζ της πολύτιμης πέτρας, που στα αραβικά σημαίνει Φαϊρούζ!

Θυμάμαι την μυσταγωγία της βραδιάς, την εκστατικότητα, την συγκίνηση και κάποιες φορές τα δάκρυα του αραβόφωνου κοινού. Θυμάμαι όμως και τα τραγούδια της με τον ρυθμό τα χρώματα και τη χαρά της Ανατολής που ξεσήκωσαν τις κερκίδες.

Κι ύστερα, μετά από κάθε τραγούδι, θυμάμαι το ορμητικό χειροκρότημα του κόσμου και τον θρίαμβο του τέλους με τα πάμπολλα μπράβο κι εκείνη να αποχωρεί και να επανέρχεται ξανά και ξανά κι ο κόσμος να μην θέλει να την αποχωριστεί. Η αγάπη για τον καλλιτέχνη στο απόγειό της!…

Θυμάμαι τότε είχα σκεφτεί πως, εκτός από την πατρίδα της, η Αθήνα ήταν ο τέλειος τόπος για την επανένωση της Φαϊρούζ με τοκοινό της: πρώτον γιατί είναι πόλη-γέφυρα παλιών πολιτισμών της Δύσης και της Ανατολής, σαν την ψυχή της, και δεύτερον η συναυλία έγινε κάτω από τον βράχο της Ακρόπολης, εκεί που η πόλη της Αθήνας διάλεξε ως ιερό της δώρο την ελιά, σύμβολο σοφίας, ζωής και ειρήνης. Αυτό δεν διάλεξε πάντα και η Φαϊρούζ;