Οι παγίδες που κρύβουν τα τεκμήρια και πώς θα τις αποφύγετε (με πίνακες)

Πολλές παγίδες για υψηλότερους φόρους κρύβουν και φέτος τα τεκμήρια διαβίωσης, ενώ οι φορολογούμενοι έχουν πλήθος εναλλακτικών για να… ξεγλιστρήσουν από την Εφορία.

Η κατάθεση των φορολογικών δηλώσεων βρίσκεται στην τελική ευθεία, αν και δεν έχουν κατατεθεί ούτε οι μισές (η προθεσμία παρατάθηκε έως 29 Ιουλίου). Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, εκτιμάται ότι χιλιάδες χαμηλόμισθοι και άνεργοι θα πληρώσουν επιπλέον φόρους, λόγω της κατοχής οικίας και αυτοκινήτου ή των ελαχίστων δαπανών διαβίωσης. Οι ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης έχουν καθοριστεί στα €5.000 για το ζευγάρι και στα €3.000 για άγαμο/η, χήρο/α και διαζευγμένο/η. Πάντως, χιλιάδες φορολογούμενοι θα βρεθούν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση το 2021, μην μπορώντας να καλύψουν τα τεκμήρια λόγω μειωμένων εισοδημάτων ή ανεργίας.

Οι παγίδες των τεκμηρίων αφορούν ζευγάρια φορολογουμένων που έχουν συγκριτικά χαμηλά εισοδήματα και διαθέτουν κύρια και εξοχική κατοικία, βοηθητικούς χώρους και πάρκινγκ καθώς και ένα αυτοκίνητο μικρομεσαίου και μεσαίου κυβισμού. Αν μάλιστα έχουν εξαντλήσει κατά τα προηγούμενα έτη την «ανάλωση κεφαλαίου» είτε από την πώληση περιουσιακών στοιχείων είτε από τις τραπεζικές καταθέσεις και άλλες πηγές, τότε τα πράγματα γίνονται… σκούρα. Το τεκμαρτό εισόδημα αυξάνεται επίσης και από τα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων και φροντιστηρίων, τις δαπάνες για οικιακές βοηθούς, ενώ εκτοξεύονται για τους «σκαφάτους» και τους «πισινάτους». Σημειώνεται ότι μικρή ανάσα για το τεκμαρτό εισόδημα προκύπτει για τους φορολογουμένους που είναι άνω των 65 ετών, καθώς τα τεκμήρια είναι μειωμένα κατά 30%.

Η τεκμαρτή δαπάνη κύριας κατοικίας εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του ακινήτου (διαμέρισμα ή μονοκατοικία) και αυξάνεται σε σχέση με τις τιμές του πίνακα 3 κατά 30%, εφόσον το ακίνητο βρίσκεται σε τιμή ζώνης από €2.800 έως €4.999 και κατά 70% όταν η τιμή ζώνης είναι πάνω από €5.000/τ.μ. Σημειώνεται ότι οι αντικειμενικές δαπάνες δεν αφορούν φυσικά πρόσωπα που κατοικούν στην αλλοδαπή, ενώ πρέπει σε περίπτωση που εξαρτώμενο μέλος μισθώνει κατοικία, διαφορετική από αυτήν της κύριας κατοικίας της οικογένειας και εφόσον δεν έχει δική του υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, η εν λόγω κατοικία να δηλώνεται ως δευτερεύουσα από τον γονέα που είναι υπόχρεος να περιλάβει τα εισοδήματα του εξαρτώμενου μέλους στη δική του δήλωση.

Οι 14 πηγές-SOS για κάλυψη τεκμηρίου

Αν ένας φορολογούμενος δεν καλύπτει τα τεκμήρια, τότε του δίνεται η δυνατότητα να επικαλεστεί εισοδήματα παρελθόντων φορολογικών ετών, τα οποία πρέπει να είναι υπαρκτά και όχι… φανταστικά.

Το «σβήσιμο» των τεκμηρίων με κεφάλαιο προηγούμενων ετών έχει το πλεονέκτημα ότι δεν οδηγεί σε πρόσθετες επιβαρύνσεις στην Εισφορά Αλληλεγγύης. Επίσης, πρέπει να επισημανθεί ότι η συλλογή ηλεκτρονικών αποδείξεων σε ποσοστό 30% υπολογίζεται επί του υψηλότερου τεκμαρτού και όχι επί του πραγματικού.

Η κάλυψη του τεκμηρίου μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους:

1. Καταθέσεις προηγουμένων ετών. Από τα φορολογηθέντα ποσά αφαιρούνται όσα απαλλάσσονται, ενώ ο λογιστής καταρτίζει αναλυτική κατάσταση με βάση τα δηλωθέντα στη φορολογική δήλωση και στο εκκαθαριστικό σημείωμα. Τα ποσά δηλώνονται ξεχωριστά στους κωδικούς 787-788 του πίνακα 6, ανάλογα με τον υπόχρεο.

2. Επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ. Δηλώνεται στους κωδικούς 661-662.

3. Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΑΣ). Το ποσό χρησιμοποιείται για κάλυψη του τεκμηρίου και δηλώνεται στους κωδικούς 305-306 του πίνακα 6.

4. Τόκοι από καταθέσεις. Τα στοιχεία είναι αυτοματοποημένα από τις τράπεζες και δηλώνονται στους κωδικούς 667-668 του πίνακα 6.

5. Τόκοι από REPOS, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Αποτελούν πηγή κάλυψης του τεκμηρίου, αρκεί να δηλωθούν στους κωδικούς 659-660.

6. Αποζημιώσεις απολύσεων και τα εφάπαξ των ασφαλιστικών ταμείων (δηλώνονται στους κωδικούς 657-658 του πίνακα 6).

7. Ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα (π.χ. αποζημίωση λόγω ατυχήματος). Δηλώνονται στους κωδικούς 781-782.

8. Εισόδημα από πώληση περιουσιακών στοιχείων όπως πωλήσεις IX ακινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ. Δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 και απαιτείται υπεύθυνη δήλωση ή σχετική βεβαίωση.

9. Κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια. Πρέπει να δηλωθεί το κέρδος στους κωδικούς 659-660 του πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης, ώστε να υπάρχει όφελος από την κάλυψη του τεκμηρίου.

10. Εισαγωγή χρηματικών κεφαλαίων ή συναλλάγματος. Απαιτείται πρωτότυπο παραστατικό της Τραπέζης Ελλάδος, ενώ τα χρηματικά ποσά δηλώνονται στους 781-782 του πίνακα 6 της δήλωσης.

11. Δάνεια από τράπεζες-συγγενείς. Απαιτείται συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο με ημερομηνία και αναγραφή του ποσού, το οποίο πρέπει να δηλωθεί στους κωδικούς 781-782.

12. Δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών. Απαιτείται πιστοποιητικό από την αρμόδια ΔΟΥ από την οποία προκύπτει επίσημα ότι η δωρεά ή γονική παροχή χρημάτων έγινε πριν από τις 31/12/2018. Η δήλωση του ποσού γίνεται στους κωδικούς 781-782.

13. Κέρδη από λαχεία και τυχερά παιχνίδια. Απαιτείται βεβαίωση από τη Διεύθυνση Κρατικών Λαχείων ή τον OΠAΠ και τα ποσά των κερδών δηλώνονται στους κωδικούς 781-782.

14. «Επαναπατρισθέντα κεφάλαια». Τα συγκεκριμένα ποσά αναγράφονται στους κωδικούς 783-784, ανάλογα με το αν αφορούν τον υπόχρεο ή τη σύζυγο.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1ο

Ζευγάρι μισθωτών διαθέτει κύρια κατοικία στην Αθήνα, εμβαδού 81 τ.μ. με τιμή ζώνης κάτω από €1.000/τ.μ., και εξοχικό 60 τ.μ. σε χωριό, το οποίο χρησιμοποιεί τρεις μήνες τον χρόνο. Το τεκμήριο για την κύρια κατοικία διαμορφώνεται στα €5.265 και για το εξοχικό στα €800 για τους τρεις μήνες διαμονής (€2.400 σε ετήσια βάση). Άρα, το τεκμαρτό εισόδημα μόνο για τις δύο κατοικίες διαμορφώνεται στα €6.065. Σε αυτό το ποσό προστίθενται οι ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης, δηλαδή επιπλέον €5.000, οπότε γι’ αυτές τις δύο κατηγορίες το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα διαμορφώνεται στα €11.065. Το ζευγάρι διαθέτει ΙΧ, 1.400 κ.ε., που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2007 και το τεκμήριό του είναι €3.640. Άρα, το τεκμαρτό εισόδημα αυξάνεται στα €14.705. Αν το ζευγάρι έχει εισόδημα πάνω από €14.705, θα επιβαρυνθεί μόνο με τον φόρο της κλίμακας εισοδήματος. Αν, όμως, δουλεύει ο ένας και το ετήσιο εισόδημα είναι π.χ. €10.705, τότε για τη διαφορά των €4.000 θα προκύψει επιπλέον φόρος €880.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2ο

Άγαμος φορολογούμενος έχει ετήσιο εισόδημα €12.000 και διαθέτει ακριβώς τα ίδια περιουσιακά στοιχεία με το ζευγάρι του 1ου παραδείγματος, αλλά έχει ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης €3.000. Συνεπώς, για την κύρια και εξοχική κατοικία και τις ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης το τεκμαρτό εισόδημα διαμορφώνεται στα €9.065 και προστίθενται και €3.640 για το τεκμήριο του αυτοκινήτου. Έτσι, το συνολικό τεκμαρτό φτάνει στα €12.705 και θα φορολογηθεί με βάση αυτό και όχι το πραγματικό. Ο πρόσθετος φόρος που θα προκύψει για τη διαφορά των €705 είναι €155,10.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3ο

Άνεργος διαθέτει τα ίδια περιουσιακά στοιχεία με το ζευγάρι του 1ου παραδείγματος. Αν επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών, τότε δεν θα φορολογηθεί. Όμως, αν έχει εξαντλήσει το κεφάλαιο αυτό, τότε θα φορολογηθεί για €12.705. Σε αυτήν την περίπτωση, χωρίς να έχει εισοδήματα από εργασία, θα κληθεί να πληρώσει φόρο €732,10!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4ο

Ζευγάρι συνταξιούχων, ηλικίας 68 και 67 ετών, διαθέτει τα περιουσιακά στοιχεία του ζευγαριού του πρώτου παραδείγματος. Το ζευγάρι έχει τεκμαρτό εισόδημα €14.705 και τα ετήσια εισοδήματά του είναι €12.000. Για το συγκεκριμένο ζευγάρι δεν θα προκύψει επιπλέον φόρος, γιατί το τεκμαρτό των €14.705 μειώνεται κατά 30% επειδή και οι δύο είναι άνω των 65 ετών. Συνεπώς, το τελικό τεκμαρτό εισόδημα θα είναι €10.294, δηλαδή χαμηλότερο από τα πραγματικά εισοδήματα του ζευγαριού.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 5ο

Ζευγάρι συνταξιούχων, ηλικίας 68 και 67 ετών, έχει μόνο το ετήσιο εισόδημα του συζύγου €9.600, ενώ η σύζυγος δεν έχει εισόδημα. Με βάση τα ίδια περιουσιακά στοιχεία του πρώτου παραδείγματος, το τεκμαρτό τους θα είναι €10.294. Αν ο συνταξιούχος αναγράψει πραγματικό κεφάλαιο προηγουμένων ετών και το καλύψει, τότε δεν θα επιβαρυνθεί με επιπλέον φόρο. Εάν, όμως, δεν καλύψει το τεκμήριο, τότε για τη διαφορά μεταξύ τεκμαρτού και πραγματικού (€10.294-€9.600) προκύπτει επιπλέον φορολογητέο εισόδημα €694 και πρέπει να καταβληθεί φόρος με συντελεστή 9% για το τμήμα από €9.600 έως €10.000 και 22% για τμήμα από €10.000 έως €10.294. Ο φόρος με συντελεστή 9% είναι €36 και για το δεύτερο τμήμα €64,68. Άρα, λόγω τεκμηρίου, ο επιπλέον φόρος θα είναι €100,68.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 6ο

Ζευγάρι μισθωτών με ετήσιο εισόδημα €40.000 διαθέτει μονοκατοικία 210 τ.μ. σε περιοχή με τιμής ζώνης κάτω των €2.799/τ.μ. και εξοχική κατοικία 60 τ.μ. Για τη μονοκατοικία, το τεκμήριο είναι €42.000 και για την εξοχική με τρεις μήνες διαμονή τον χρόνο στα €800. Η οικογένεια έχει ελάχιστο όριο δαπανών €5.000, πληρώνει για φροντιστήρια των παιδιών €3.000 ετησίως και διαθέτει αυτοκίνητο 1.400 κ.ε. του 2008 με τεκμήριο €3.640. Άρα, τα τεκμήρια κατοικίας είναι €42.800, στα οποία προστίθενται το τεκμήριο των ελάχιστων δαπανών διαβίωσης (€5.000), τα φροντιστήρια (€3.000) και το αυτοκίνητο (€3.640). Συνολικά, το τεκμαρτό εισόδημα της οικογένειας διαμορφώνεται στα €54.440. Συνεπώς, προκύπτει μια διαφορά ανάμεσα στο τεκμαρτό και στο πραγματικό (€40.000). Το οικογενειακό εισόδημα λόγω της διαφοράς των €14.400, πέρα από τους φόρους της κλίμακας εισοδήματος, θα έχει πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση, καθώς θα φορολογηθεί για τεκμαρτό εισόδημα €54.440. Σε αυτήν την περίπτωση, ο φόρος από τα €5.900 που αντιστοιχεί στο ετήσιο εισόδημα των €40.000 της οικογένειας θα… απογειωθεί, καθώς για τα επιπλέον €14.440, βάσει τεκμαρτού, η φορολόγηση θα γίνει με συντελεστή 44%. Δηλαδή πέραν των €5.900 θα προκύψει και πρόσθετος φόρος κλιμακίου €6.353,60. Άρα, ο συνολικός φόρος θα φτάσει στα €12.353,60, ο οποίος αυξάνεται ακόμη περισσότερο λόγω της Εισφοράς Αλληλεγγύης με ποσοστό 7,5%, που επιβάλλεται στο τμήμα από τις €40.000-€65.000! Δηλαδή, θα προκύψει και επιπλέον επιβάρυνση €14.440Χ7,5% = €1.083, Έτσι, το εκκαθαριστικό θα… γράψει φόρο €13.436,60!

του Λουκά Αθ. Γεωργιάδη

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο