Συνέντευξη στον ,Επεμβατικό Καρδιολόγο Ενηλίκων αλλά και Παιδοκαρδιολόγο , Dr. Χαράλαμπο Κάββουρα

του Γιάννη Χαρίτου

Λέξεις: 2.223

Άγχος, καθιστική ζωή, κακή διατροφή, οικονομικό στρες ,ανασφάλεια , πανδημία και εμβόλια. Τι συμβαίνει πλέον και όλοι και περισσότεροι συμπολίτες μας παθαίνουν έμφραγμα; Οι ειδικοί έχουν τον λόγο. Συνομιλήσαμε λοιπόν με τον Επεμβατικό Καρδιολόγο Ενηλίκων και Παιδοκαρδιολόγο με εξειδίκευση στις Συγγενείς Καρδιοπάθειες Ενηλίκων -Παίδων τον διδάκτορα Χαράλαμπο Κάββουρα στο ιατρείο του στην Ρηγίλλης, για θέματα που προβληματίζουν όλους μας ιδιαίτερα μετά την πανδημία. Με περγαμηνές θαυμαστές και εμπειρία όπως στο Royal Brompton and Harefield Hospital UK, αλλά και το University Hopspital Toronto , ο γιατρός μιλά για την πρόληψη ώστε να μην μας προδώσει η καρδιά μας αλλά και για όσα μας προβληματίζουν και μας έχουν θορυβήσει με την υγεία μας.

-Κύριε Κάββουρα, μετά την πανδημία διαβάζουμε στην ειδησεογραφία για πολλούς θανάτους νέων ηλικιακά ανθρώπων που οφείλονται από ανακοπές καρδιάς, εμφράγματα και παθογένειες ή δυσλειτουργίες της καρδιάς. Ποιοι είναι οι λόγοι; O κόσμος ανησυχεί και υπάρχει και μια σχετική παραφιλολογία πάνω στο θέμα ή όπως λέμε…” fakenews”. Το εμβόλιο για τον covid-19 έπαιξε κάποιο ρόλο για αυτούς τους ξαφνικούς θανάτους νέων και μάλιστα ατόμων με ενεργή αθλητικήδραστηριότητα; Ο εγκλεισμός στην πανδημία έκανε κακό στην καρδιά μας ως συνθήκη μη φυσιολογική καθώς ο άνθρωπος γεννήθηκε για να είναι ελεύθερος;

Η αλήθεια είναι ότι η παγκόσμια ιατρική κοινότητα ευαισθητοποιήθηκε ιδιαίτερα σε αυτή την νέα λοίμωξη για την οποία δεν είχαμε έως τώρα ιατρικά δεδομένα σχετικά με την παθοφυσιολογία της, τα συστήματα που επι τo πλείστoν επηρεάζει, τις επιπτώσεις της σε ομάδες ασθενών υψηλού κινδύνου και πολλά άλλα. Έτσι, η αύξηση των περιπτώσεων καρδιακού θανάτου στο διάστημα αυτό προβλημάτισε την ιατρική κοινότητα. Έγινε σύντομα αντιληπτό ότι ο ιός είχε μια οιονεί αγγειοτρόπο συμπεριφορά με κύρια συμπτώματα το πνευμονικό παρέγχυμα με την μορφή πνευμονίτιδας και αναπνευστικής ανεπάρκειας και πόνου στο στήθος που προσομοιάζει εκείνον της στεφανιαίας νόσου, απότοκο μυοκαρδίτιδας. Η αποδρομή αυτής της οξείας εκδήλωσης της λοίμωξης σε αρκετούς ασθενείς άφησε υπολειμματική ουλή στον καρδιακό μυ, επηρεάζοντας στην συνέχεια τόσο την ηλεκτρική αγωγιμότητα όσο και την συνολική αντοχή σε στρεσογόνες συνθήκες, όπως η άσκηση. Αν και το εμβόλιο δεν ευθύνεται για τους καρδιακούς θανάτους ασθενών που προσβλήθηκαν από τον ιό, εξ όσων γνωρίζουμε, ωστόσο συνδέεται με κάποιες επιπλοκές . Η πρακτική του εγκλεισμού και το μαζικού εμβολιασμού ανήκουν στα συνήθη μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των πανδημιών με βάση τόσο τον WHO όσο και τις υποδείξεις της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. Ο εγκλεισμός αυτός είχε βέβαια θετικά αποτελέσματα, στο μέτρο που μειώθηκαν καρδιακά εμφράγματα, αλλά και αρνητικά, διότι ο εγκλεισμός επέβαλε μιαν άλλη μορφή ζωής, καθώς στέρησε ώς ένα βαθμό την ελευθερία μας, με αποτέλεσμα η πίεσηαυτή να εξωτερικευθεί με τη μορφή της βίας ή να εσωτερικευθεί και να εκβάλει σε ψυχικά νοσήματα.

-Τι ρόλο παίζει ωστόσο η κακή διατροφή, το fast-Foodφαγητό, που είναι νόστιμο αλλά επιβλαβές, με τα κορεσμένα λιπαρά, η καθιστική ζωή, το κάπνισμα, το άγχος, το στρες, στην λειτουργία της καρδιάς;Με λίγα λόγια θεωρείται ότι ο δυτικός τρόπος ζωής, ο σύγχρονος τρόπος ζωής με το ξέφρενο κυνηγητό για χρήμα και κατανάλωση παίζει άσχημο παιχνίδι στην καρδιά των Ευρωπαίων; Επειδή οι αριθμοί λένε την δική τους ιστορία ή και αλήθεια, οι στατιστικές τι μας δείχνουν;

Η παχυσαρκία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Η αστικοποίηση, ο καθιστικός τρόπος ζωής και οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μας είναι ο κύρια αιτία . Τις τελευταίες δεκαετίες μάλιστα το ποσοστό παιδικής παχυσαρκίας έχει αυξηθείσημαντικά σε παγκόσμιο επίπεδο . Το 2015, σχεδόν το ¼ των παιδιών στις ανεπτυγμένες χώρες και περισσότερο από 10% των παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες, ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα.Ένας άλλος παράγοντας επιβλαβής για την υγεία μας είναι το άγχος. Οι άνθρωποι κυριεύονται συχνά από το άγχος , διότι θέτουν στόχους ανέφικτους και τρέφουν προσδοκίες που δεν μπορούν να εκπληρωθούν. Με τον τρόπο αυτόν όχι μόνον σπαταλούν τις δυνάμεις τους στο κυνήγι ενδεχομένως ψευδαισθήσεων και συχνά εις άγραν περιττών υλικών αγαθών, αλλά και βλάπτουν καίρια την υγεία τους . Το άγχος επιδρά αρνητικά στη λειτουργία της καρδιάς, επίδραση που εκδηλώνεται συχνά υπό τη μορφή των εξής συμπτωμάτων: αίσθημα πνιγμού, δυσφορίας , δυσκολίας στην αναπνοή , πόνος στο στήθος. Πρόσφατη σχετικά ιατρική μελέτη έδειξε ότι το 3.5% των εμφραγμάτων από ένα δείγμα 200.00 ατόμων από 7 ευρωπαϊκές χώρες οφειλόταν στο εργασιακό άγχος.

-Ποια είναι τα περιστατικά που αντιμετωπίζει στις μέρες ένας μάχιμος καρδιολόγος στην κλινική ή στο ιατρείο του; Ποιες είναι ως επί το πλείστον οι ασθένειες της καρδιάς;

Η καρδιολογία περιλαμβάνει ένα τεράστιο φάσμα περιστατικών: ταεπείγοντα, όπως είναι ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος και το έμφραγμα, αλλά και η πρόληψη και η θεραπεία των καρδιακών παθήσεων. Στο ιατρείο συνήθως οι ασθενείς έρχονται για προληπτικούς λόγους ή για θεραπεία ή για να ζητήσουν μια δεύτερη ιατρική άποψη .

-Ποια είναι τα πρώτα καμπανάκια που πρέπει ο ασθενής να ακούσει από την καρδιά του και να ενδιαφερθεί για μια έγκαιρη διάγνωση; Ποια είναι τα συμπτώματα του εμφράγματος σε άνδρες και γυναίκες; Και τι πρέπει να κάνει ένας άνθρωπος που νιώθει έντονη δυσφορία για να προλάβει από κάτι μοιραίο, μέχρι να πάει στο γιατρό ή στο νοσοκομείο;

Το πιο σημαντικό στην καρδιολογία είναι η πρόληψη , της οποίας αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η συνεχής από μέρους μας παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας. Η καρδιά, ευτυχώς τις περισσότερες φορές, δίνει συμπτώματα, όπως είναι ο πόνος στο στήθος , ο πόνος στην πλάτη, η κόπωση , η δυσκολία στην αναπνοή και η αρρυθμία. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι διαφορετικά στους ηλικιωμένους ασθενείς, ειδικά, σε αυτούς που υπερβαίνουν το 70ο έτος της ηλικίας και στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη.

-Από εκεί και πέρα και αφού διαπιστωθεί ότι η καρδιά νοσεί τι πρέπει να κάνει ο ασθενής; Χρειάζεται μια ριζική αλλαγή στην ζωή του μια ολιστική θεραπεία; Τι θα συμβουλεύατε το αναγνωστικό κοινό μας; Χρειάζεται μια μεσογειακή δίαιτα, περπάτημα, καλή ψυχολογία;Μπορεί ένας ασθενής που έχει υποστεί ένα έμφραγμα να έχει μια καλή ζωή χωρίς να ζει με το φόβο ενός νέου εμφράγματος;

Στην εποχή μας ζούμε σε έντονους ρυθμούς, πράγμα που επιβαρύνει,γενικότερα, την υγεία μας και αυξάνει, ειδικότερα, τα καρδιακά νοσήματα. Αυτό που επιβάλλεται να κάνουμε, προκειμένου να προλάβουμε την εμφάνισή τους, είναι πρωτίστως να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο της ζωής μας: συνιστάται το περπάτημα, η υγιεινή διατροφή και η απώλεια βάρους. Αυτά είναι σημαντικά σε ό.τι αφορά στον τομέα της πρόληψης καρδιακών νοσημάτων. Στους καρδιοπαθείς συνιστάται τακτική ιατρική παρακολούθηση και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

– Οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση και στην κλιμακτήριο , πρέπει να προσέχουν περισσότερο;

Πράγματι, οι γυναικείες ορμόνες προστατεύουν από την στεφανιαία νόσο. Ωςεκ τούτου οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση θα πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους και να εντάξουν στις καθημερινές συνήθειές τους την αερόβια γυμναστική και να προσέξουν ιδιαίτερα την διατροφή τους. Συνιστάται επίσης ο τακτικός καρδιολογικός έλεγχος και , ιδιαίτερα, στις γυναίκες με βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό.

-Είστε από τους πιο διακεκριμένους επεμβατικούς καρδιολόγους και
παιδοκαρδιολόγους της νέας γενιάς , Επιμελητής στο Νοσοκομείο “Μητέρα” στον τμήμα Παιδοκαρδιολογίας. Είναι πολύ στενάχωρο να βλέπεις μικρά παιδιά να βασανίζονται με καρδιακά νοσήματα. Τα περισσότερα είναι κληρονομικά ή επίκτητα;Και αν είναι επίκτητα πόσο φταίει ο σύγχρονος τρόπος ζωής των παιδιών με τα τάμπλετς, κινητά, κομπιούτερ που τα καθηλώνουν σε μια καρέκλα και παύουν να εκπληρώνουν την ετυμολογία της λέξης παιδί, που προέρχεται από το ρήμα παίζω…

Δυστυχώς, η πλειονότητα των περιστατικών της δικής μου καθημερινότητας είναι συγγενούς αιτιολογίας, πολλές φορές μετά από παρατεταμένες και πολλαπλές επεμβάσεις για μια μερική αποκατάσταση της φυσιολογικότητας.
Σε συνέχεια όμως της ερώτησής σας, δεν θα πάω πολύ μακριά, θα δανειστώ το νους υγιής ένα σώματι υγιή το οποίο πολύ εύστοχα είχε εντοπιστεί από την αρχαιότητα, και που με μεγάλο σεβασμό έχουν ενστερνιστεί μερικά από τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά κέντρα του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου του Cambridge, που το αναγράφει ως moto στο curriculum κάθε νέας χρονιάς. Δυστυχώς, καταγράφεται μια δυσάρεστη πρωτιά ανάμεσα στα ελληνόπουλα, αυτή της παιδικής παχυσαρκίας. Η εναρμόνιση της άσκησης αλλά και της τεχνολογίας
στην ζωή της νεολαίας είναι μια δύσκολη υπόθεση για τους νέους γονείς και θέλει ισορροπία και σταθερότητα.

-Θα έπρεπε στα σχολεία μας να υπήρχε μάθημα για την διατροφή,την καρδιά, τον μεταβολισμό, την άσκηση; Δεδομένο ότι η παιδεία δημιουργεί συνήθειες , πόσο θα ήταν εύστοχη η συνεργασία Υπουργείου Υγείας και Υπουργείου Παιδείας για την δημιουργία παιδιών με υγεία και κουλτούρα καλύτερης υγείας μέσω της πρόληψης;

Είναι μια σκέψη που αν θυμάμαι υπάρχει στα περιεχόμενα της Οικιακής
Οικονομίας, αν θυμάστε και εσείς το μάθημα που όλοι διδαχθήκαμε στο Γυμνάσιο. Η κουλτούρα μας ωστόσο σαν λαός, είναι κάτι που δύναται να τροποποιηθεί από την ενημέρωση της οικογένειας, του πρώτου κηδεμόνα, αν το θέλετε, που εμπλέκεται στις συνήθειες του παιδιού. Με ευχαρίστηση ακούω όλο και περισσότερα παιδιά να εντάσσονται στον αθλητισμό, να αποκτούν χόμπι, να προσέρχονται για τον
απαραίτητο καρδιολογικό έλεγχο προ άσκησης. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια δίνετε και σε εμάς τους καρδιολόγους-παιδοκαρδιολόγους η ευκαιρία να προσεγγίσουμε και να ενημερώσουμε τους νέους γονείς για τα οφέλη μιας ισορροπημένης διατροφής, της ένταξης της άσκησης στην ζωή μας που έχει τόσο σωματικά όσο και ψυχικά
οφέλη.

-Έχετε σπουδάσει στο εξωτερικό στην Μεγάλη Βρετανία στον Καναδά έχετε δουλέψει μάλιστα και σε ανάλογα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία και Κλινικές με βάση την επιστήμη σας και την εξειδίκευση σας. Ποιες είναι οι παροχές των Νοσοκομείων στο εξωτερικό και ποιες στην Ελλάδα; Τόσο στα δημόσια Νοσοκομεία, όσο και στα Ιδιωτικά αλλά και στο Ωνάσειο; Έχουμε καλούς γιατρούς, νοσηλευτές; Έχουν τεχνογνωσία; Επάρκεια έμψυχου δυναμικού έχουν τα νοσοκομεία μας; Μηχανήματα ;
Το ιατρικό δυναμικό της χώρας μας είναι υψηλής στάθμης. Αυτό μπορώ να το διαβεβαιώσω έχοντας μακρόχρονη ιατρική εμπειρία από τα Ιδρύματα του εξωτερικού. Δυστυχώς, στη χώρα μας οι υλικοτεχνικές δυνατότητες είναι περιορισμένες, πράγμα που δυσχεραίνει το έργο του έλληνα γιατρού τόσο σε ό,τι αφορά στις συνθήκες εργασίες όσο και σε ό,τι αφορά στην θεραπευτική αγωγή.

-Πως θα χαρακτηρίζατε τις συνθήκες στα δημόσια νοσοκομεία;

Όπως σας είπα, οι περιορισμένες υλικο-τεχνικές δυνατότητες στα ελληνικά νοσοκομεία καθιστούν δύσκολο το έργο του έλληνα γιατρού. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η έλλειψη προσωπικού δυναμικού, το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο αναλογικά αριθμό ασθενών, και παρ’όλα αυτά, κατά κανόνα, τα αντιμετωπίζει με επιτυχία.

-Πως βλέπετε την απόφαση του Υπουργείου Υγείας για τα απογευματινά
χειρουργεία στα δημόσια Νοσοκομεία; Θα αποσυμφορηθεί η κατάσταση; Γιατί κάποια χειρουργεία χρόνιζαν και ήταν μοιραία αυτά που αργοπόρησαν για κάποιους συμπολίτες μας. Είναι προσιτά η ακριβά για τους ασθενείς;

Η αλήθεια είναι πως τα απογευματινά ιατρεία ή ακόμα και οι λίστες
χειρουργείων ή παρεμβατικών πράξεων, είναι μια πρακτική που ακολουθείται εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό. Αν λάβουμε υπόψη μας την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της δημόσιας υγείας στη χώρα μας, η οποία δεν μπορεί να βελτιωθεί άμεσα και εκ θεμελίων -που είναι ασφαλώς και το ζητούμενο- θα έλεγα ότι αποτελεί μια ενδιάμεση λύση στο πρόβλημα, που αντιμετωπίζει ένας μεγάλος
αριθμός ασθενών που περιμένει να εγχειρισθεί.

-Γιατί λαμπρά μυαλά, επιστήμονες με περγαμηνές φεύγουν από τα νοσοκομεία της χώρας μας; Οι Έλληνες γιατροί γιατί προτιμούν να φεύγουν στο εξωτερικό; Οι μισθοί τους, οι επαγγελματικές συνθήκες είναι καλύτερες; Πως θα ξαναγυρίσουν οι γιατροί μας πίσω στην πατρίδα; Τι πρέπει να γίνει;

Θεωρώ ότι οι Έλληνες επιστήμονες μεταβαίνουν στο εξωτερικό, κατά κύριο λόγο, για περαιτέρω εκπαίδευση, για εξειδίκευση και για επιστημονική έρευνα, που λείπει από την χώρα μας. Σίγουρα οι μισθοί στο εξωτερικό είναι πολύ καλύτεροι, ωστόσο θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι το κυριότερο κίνητρο είναι το οικονομικό. Ο επαναπατρισμός των ελλήνων γιατρών είναι, νομίζω, άμεσα συνδεδεμένος με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στο χώρο της δημόσιας και
ιδιωτικής υγείας στη χώρα μας και με την εδραίωση μιας αξιοκρατικής αντίληψης στον τομέα πρόσληψης προσωπικού σε νοσοκομεία, σε πανεπιστημιακά ιδρύματα και σε διάφορους οργανισμούς.

-Μπορεί ο Έλληνας ακόμη και να έχει μια συνετή διατροφή και μια ικανοποιητική άσκηση να αποφύγει το ύπουλο χτύπημα της καρδιάς; Το άγχος από την οικονομική στενότητα, η μόλυνση του περιβάλλοντος, η κλιματική αλλαγή , τα δυστοπικά γεγονότα που ζούμε, πόλεμοι στην γειτονιά μας, βία ψυχική, σωματική,λεκτική, φυσικές καταστροφές δεν επηρεάζουν την καρδιά μας ; Το να ζεις σε μια αβεβαιότητα ή να νιώθεις ότι ζεις από τύχη στην χώρα μας, δεν βάζει σε
άλλους ρυθμούς την καρδιά;
Στο σύνολό του ο τρόπος διαβίωσης του δυτικού κόσμου είναι έντονα
στρεσογόνος. Η ανάγκη για multitasking, η διαρκής σύγκριση και το άγχος της ανταγωνιστικότητας σίγουρα παίζουν ρόλο στο καρδιαγγειακό ιδιαίτερα σε προσωπικότητες τύπου Α.

-Πως ευτυχεί η καρδιά; Η επαφή με την φύση; Η απλότητα στην καθημερινότητα, η αφαίρεση από ότι τοξικό και περιττό όσο μεγαλώνουμε, από την ύλη μέχρι χειριστικές συμπεριφορές και ανθρώπους; Αλλά από την άλλη μεριά η παρέα , η συντροφικότητα, η παρέα και το κρασάκι που μοιράζεται με αγάπη και κέφι κάνει
καλό στην καρδιά μας ; Η μοναξιά και η κατάθλιψη δεν πολεμούν και αυτές εντατικά την καρδιά μας;

Όπως σας είπα, το άγχος είναι από τους κύριους παράγοντες που
προκαλούν καρδιακά νοσήματα. Αυτό δείχνει πόσο στενά δεμένη είναι η ψυχική με τη σωματική υγεία μας και μας καλεί να δούμε ολιστικά τον ανθρώπινο οργανισμόκαι να αλλάξουμε στάση ζωής.

-Υπάρχει αυτό που λέμε θαύμα; Σας έχει τύχει να σταματήσει ιατρικά μια καρδιά και να επανέλθει; Για εσάς τι είναι; Είναι σύμπτωση , είναι πεπρωμένο, είναι θαύμα, είναι καλός γιατρός , είναι πίστη ή είναι Θεός;

Εξαρτάται πώς θα ορίσουμε το θαύμα. Γιατί και η επιστήμη κάνει για τον κοινό νου θαύματα, αλλά και η ίδια η φύση είναι υπό μία έννοια ένα θαύμα, ό,τι δηλαδή δεν μπορούμε να εξηγήσουμε και βρισκόμαστε σε απορία. ‘Όταν επικαλούμαστε το πεπρωμένο, προσφεύγουμε στον χώρο της πίστης, που δεν μπορεί να καλύψει ο λόγος. Το θαύμα ανήκει στον χώρο της πίστης.

-Θέλατε από μικρός να γίνετε γιατρός; Ήταν συνειδητή απόφαση, σας επηρέασαν οι γονείς σας; Νιώθετε ότι ο γιατρός δεν είναι επάγγελμα αλλά λειτούργημα;
Ομολογώ ότι το οικογενειακό μου περιβάλλον άσκησε αποφασιστική
επίδραση στον επαγγελματικό μου προσανατολισμό. Ο πατέρας είναι ιατρός και με παρακίνησε να ακολουθήσω τον ιατρικό κλάδο. Πιστεύω ότι η ιατρική δεν είναι επάγγελμα ,αλλά λειτούργημα , είναι μια δραστηριότητα που πρέπει να έχει ως κέντρο τον άνθρωπο.

– Έχετε πάρει τα μπράβο και των ασθενών και των συναδέλφων σας. Εμείς αυτό μαθαίνουμε, τουλάχιστον. Ποιο είναι όμως το μεγαλύτερο εύγε που θα θέλατε να ακούσετε; Με τι χαίρετε η δική σας καρδιά;

Για μένα η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι η γρήγορη ανάρρωση των