Τι είπε ο πρωθυπουργός στον Σαρλ Μισέλ

Η Δήλωση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη μετά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel στο Μέγαρο Μαξίμου

Υποδέχομαι και πάλι στην Ελλάδα τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πολύ καλό φίλο Charles Michel, έξι μήνες μετά την τελευταία συνάντηση στην πατρίδα μας, στον Έβρο.
Τότε η πρόκληση του Μεταναστευτικού εκδηλωνόταν κατά τρόπο επιθετικό στα χερσαία ελληνικά αλλά και ευρωπαϊκά σύνορα. Τώρα, με διάσταση ανθρωπιστική, εντοπίζεται κυρίως στη θάλασσα. Και σε ένα ακριτικό ελληνικό αλλά συνάμα και ευρωπαϊκό νησί.

Γιατί τα όσα συμβαίνουν στη Λέσβο φανερώνουν πόσο σύνθετο είναι αυτό το πολύχρονο πρόβλημα όταν συνυπάρχει, όταν επιβαρύνεται από μια τεράστια δοκιμασία όπως αυτή της πανδημίας.

Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι τα τελευταία δυσάρεστα συμβάντα στη Μόρια ξεκίνησαν όταν κάποιοι μετανάστες αρνήθηκαν να ελεγχθούν μετά την εμφάνιση κάποιων πρώτων κρουσμάτων κορονοϊού.

Τα γεγονότα στη Λέσβο ήταν θλιβερά. Ευτυχώς με τη γρήγορη επέμβαση των Αρχών απετράπησαν απώλειες, τραυματισμοί. Ήδη, η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε πάρα πολύ γρήγορα. Εκατοντάδες ασυνόδευτα προσφυγόπουλα έχουν απομακρυνθεί από το νησί. Όλοι οι ευπαθείς προστατεύονται. Και μέσα σε λίγες μέρες -όπως θα δεις αγαπητέ Charles- οργανώθηκε ήδη ένα νέο προσωρινό κέντρο υποδοχής, με συνθήκες πολύ-πολύ καλύτερες από αυτές που επικρατούσαν στη Μόρια.

Όσοι εισέρχονται, εξετάζονται όλοι για κορονοϊό. Έχουμε κάνει ήδη παραπάνω από 2.000 ελέγχους. Είναι απόδειξη της φροντίδας μας. Αλλά είναι και το μέτρο της αποτελεσματικής φύλαξης των συνόρων η οποία, ειδικά τους τελευταίους μήνες, έχει περιορίσει στο ελάχιστο τις μεταναστευτικές ροές. Φύλαξη αυστηρή, που θα συνεχιστεί από την οργανωμένη πολιτεία. Και στον Έβρο αλλά και στη θάλασσα.

Όμως, κάποια στιγμή, όπως είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και σήμερα, πρέπει να δούμε την πραγματικότητα κατάματα: Διότι η Ελλάδα σηκώνει ένα δυσβάσταχτο βάρος του κοινού μας προβλήματος.

Είναι ώρα, λοιπόν, αυτή η ευρωπαϊκή συμπαράσταση να περάσει από τα λόγια στα έργα, να μεταφραστεί με άλλα λόγια σε χειροπιαστή αλληλεγγύη. Ώστε, να πετύχουμε, επιτέλους, εκεί που, είχαμε νομίζω το θάρρος ως Ευρώπη να ομολογήσουμε ότι στο παρελθόν έχουμε αποτύχει. Και η διαχείριση μιας τέτοιας πρόκλησης δεν μπορεί να επαφίεται μόνο σε χώρες πρώτης υποδοχής, στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης. Χρειάζεται μία νέα πολιτική μετανάστευσης, ταυτοποίησης, παροχής ασύλου, μετεγκαταστάσεων, επιστροφών.

Και γι’ αυτό και περιμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το κοινό σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο. Η κα. von der Leyen μας ενημέρωσε ότι αυτές θα δοθούν στη δημοσιότητα στις 23 Σεπτεμβρίου, σε λίγες μέρες από τώρα.

Τα διδάγματα από αυτές τις εξελίξεις είναι πολλά. Ανάμεσά τους πώς ένα ζήτημα ανθρωπιστικό μπορεί να μετατραπεί ταυτόχρονα σε ζήτημα κοινωνικό αλλά και εθνικό. Αλλά και πώς μπορεί κάποιοι να μετατρέπουν το νόμιμο δικαίωμα στο άσυλο σε επικίνδυνη ασυλία στην παρανομία.

Πάνω απ’ όλα, όμως, το συμπέρασμα της Λέσβου είναι ότι το Μεταναστευτικό, το Προσφυγικό, το ξαναλέω, χρειάζεται μια ευρωπαϊκή απάντηση. Σ’ αυτό έχουμε συμφωνήσει και με τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με τον Πρόεδρο του Συμβουλίου. Άλλωστε θα βρεθεί ο Charles Michel σε λίγες ώρες στη Λέσβο να δει από κοντά την κατάσταση.

Νομίζω όμως -και θέλω να σταθώ σε αυτό- ότι μία σκοτεινή στιγμή όπως αυτό το οποίο έγινε στο νησί τις τελευταίες μέρες, μπορεί να τη διαδεχθεί αυτή τη σκοτεινή στιγμή μία πιο φωτεινή εμπειρία.

Θέση της Ελλάδας είναι ότι η Μόρια ανήκει πια στο παρελθόν και ότι πρέπει να περάσουμε από τη Μόρια στην ίδρυση και τη λειτουργία ενός σύγχρονου Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης σε άλλη περιοχή, όπως ήδη έχουμε αρχίσει και κάνουμε. Μία νέα δομή στην οποία πρέπει να κυματίζουν μαζί η ευρωπαϊκή και η ελληνική σημαία. Να γίνει πράξη, δηλαδή, η ευρωπαϊκή συνευθύνη όχι μόνο στην κατασκευή του αλλά και στη λειτουργία του. Με βάση τις αρχές του κοινού πολιτισμού μας και του Κράτους Δικαίου.

Και αυτή η ευρωπαϊκή εξίσωση ευαισθησίας και νομιμότητας πιστεύω ότι θα έχει κι άλλες σημαντικές, θετικές συνέπειες. Γιατί αποκρυσταλλώνοντας ευθύνες θα εμπόδιζε το Μεταναστευτικό να δηλητηριάζει και τις ευρωτουρκικές σχέσεις, όσο δηλητηριάζει τις ελληνοτουρκικές.

Ειδικά τώρα, σε μία περίοδο ευαίσθητη σε όλη την Μεσόγειο. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε -προφανώς- και τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου δυστυχώς, τους τελευταίους μήνες η Τουρκία απειλεί τη σταθερότητα, αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου.

Οι απόψεις μας και σε αυτό είναι ταυτόσημες. Η Μεσόγειος Θάλασσα, mare nostrum, αποτελεί ζωτικό χώρο ασφάλειας για όλη την Ευρώπη.

Η στήριξη, λοιπόν, στην Ελλάδα και στην Κύπρο δεν αποτελεί απλά μία αυτονόητη έκφραση αλληλεγγύης. Αλλά μια ρητή αναγνώριση ότι εδώ διακυβεύονται πια στρατηγικά, γεωπολιτικά συμφέροντα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συνεπώς, οι όποιες εξελίξεις, αρνητικές ή θετικές, εύχομαι ειλικρινά, όλοι ευχόμαστε να είναι θετικές, στη συμπεριφορά της Αγκύρας απέναντι σε κράτη-μέλη της ΕΕ θα έχουν προφανώς και ανάλογο αντίκτυπο στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Το πλαίσιο των επιπτώσεων σε περίπτωση επιδείνωσης των σχέσεων έχει, εξάλλου, ήδη αποσαφηνιστεί.

Αλλά και στο ζήτημα αυτό έχει έρθει η ώρα για πράξεις κι όχι για λόγια. Είναι τα λόγια, άλλωστε, που εύκολα γίνονται συνθήματα, αιχμαλωτίζοντας προθέσεις και φέρνοντας συχνά αχρείαστες εντάσεις.

Η Τουρκία, έχει χρόνο ακόμα -πριν αλλά και μετά τη Σύνοδο Κορυφής- να συνεχίσει το πρώτο ενθαρρυντικό βήμα απεμπλοκής από αυτή την κρίση.

Και η αποκλιμάκωση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο πρέπει να έχει συνέχεια, πρέπει να έχει συνέπεια. Γιατί έτσι μόνο θα δημιουργηθεί το απαραίτητο πρόσφορο έδαφος για να καρποφορήσει ο διάλογος, στον οποίο η Ελλάδα -φυσικά- είναι πάντα ανοιχτή. Η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων περνά όχι μόνο από την αλλαγή της στάσης της Άγκυρας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά και έναντι άλλων κρατών-μελών που μπήκαν στο στόχαστρό της, λεκτικό ή και πραγματικό.

Γιατί δεν γίνεται να διακηρύττεις ότι διαβουλεύεσαι και ταυτόχρονα να επιβουλεύεσαι. Ούτε να λες ότι συνομιλείς, ενώ απειλείς. Ο αμοιβαίος σεβασμός αλλά και η αμοιβαία εμπιστοσύνη είναι στοιχειώδης προϋπόθεση για την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας.

Σε ό,τι αφορά εμάς, ισχύει αυτό το οποίο έχω πει πολλές φορές: Τέλος των προκλήσεων, αρχή των συζητήσεων.

Και εφόσον έχουμε απτά δείγματα γραφής κι αυτά συνεχιστούν είμαστε έτοιμοι να εκκινήσουμε άμεσα -το τονίζω- άμεσα διερευνητικές επαφές με την Τουρκία, σχετικά με τη μία μείζονα διαφορά την οποία έχουμε: Την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ δηλαδή, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Γιατί θυμίζω -και θα το ξαναπώ- ότι μέχρι να υπάρξει οριστική οριοθέτηση με συμφωνία των δύο μερών ή με απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας απαγορεύει μονομερείς ενέργειες.

Συνεπώς, ο καλόπιστος διάλογος με βάση το Διεθνές Δίκαιο πρέπει να είναι ο μόνος δρόμος. Και σε αυτόν είναι προσηλωμένη η Ελλάδα.

Αυτά, λοιπόν, τα θέματα θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την επόμενη εβδομάδα. Θέλω και πάλι να ευχαριστήσω τον Charles γιατί στέκεται πάντα προσωπικά αρωγός στα δίκαια ελληνικά αιτήματα.

Αλλά θέλω να τον ευχαριστήσω και γιατί πάντα προσπαθεί, επιδιώκει να βρίσκει λύσεις εκεί όπου τα προβλήματα φαντάζουν εκ πρώτης όψης να είναι άλυτα. Έχουμε μία ευκαιρία μπροστά μας και εναπόκειται σε όλους αυτή να μην πάει χαμένη.

Σε ευχαριστώ και πάλι Charles για την παρουσία σου εδώ.