Χρυσάνθη Αυλωνίτου: Μια τάση συντηρητισμού, που οδηγεί την Ελλάδα δεκαετίες πίσω

Γράφει η Χρυσάνθη Αυλωνίτου

Περιφερειακή Σύμβουλος  Δυτικού τομέα Αττικής με τη ΔΥΝΑΜΗ ΖΩΗΣ   – Εκπαιδευτικός  με Μεταπτυχιακές σπουδές στο ‘Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και εργασιακά περιβάλλοντα στην Κοινωνία της Πληροφορίας’ από το Παν/μιο Αιγαίου .

Η εργασία θεωρείται αναγκαία για τον άνθρωπο, όχι μόνο λόγω των οικονομικών απολαβών που προσφέρει, αλλά  αποτελεί μία δημιουργική έκφραση της ζωής του και αυτός είναι ο λόγος που θεωρείται αναγκαία για την δόμηση και τη διάρθρωση της κοινωνίας .

Παράλληλα, αποτελεί και το μέσο ανάπτυξης και διαμόρφωσης του εαυτού, βοηθά να διοχετεύσει την ενέργεια του και δημιουργεί στον άνθρωπο ευεξία και ικανοποίηση . Είναι λογικό λοιπόν, ένα βασικό δικαίωμα του ανθρώπου να είναι η ισότιμη και ελεύθερη πρόσβαση του στην εργασία καθώς και η επιτέλεση αυτής χωρίς εμπόδια, διακρίσεις και ανισότητες. Το βασικό αυτό δικαίωμα όμως δεν το έχουν όλες οι γυναίκες κυρίως λόγω του φύλου τους. Οι ανισότητες που υπάρχουν στην εργασία για τις γυναίκες δεν είναι ένα πρόσφατο φαινόμενο. Η δεκαετία του 1980 χαρακτηρίστηκε από μία σειρά σημαντικών αλλαγών στο θέμα της γυναικείας εργασίας και κυρίως σε επίπεδο κρατικής πολιτικής. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η άδεια που έπρεπε να έχει η γυναίκα από τον άνδρα της για να ασκήσει το επάγγελμα του εμπόρου. Αυτή η διάταξη που υπήρχε από το 1910 καταργήθηκε μόλις το 1983. Παρόλο που νομοθετικά οι γυναίκες προστατεύονται εργασιακά, εντούτοις, οι ανισότητες που εντοπίζονται καταδεικνύουν ότι στην Ελλάδα υπάρχουν έντονες πατριαρχικές αντιλήψεις που επικρατούν στους εργοδότες και τις οδηγούν σε χειρότερη θέση από αυτή των ανδρών.

Οι αντιλήψεις αυτές δεν υφίστανται στο βαθμό του παρελθόντος, επικρατούν και μάλιστα επηρεάζουν και τις νεότερες γενιές, αυτές είναι ένας από τους βασικούς λόγους που η γυναικεία ανεργία έχει τόσο υψηλά ποσοστά σε όλες τις ηλικίες. Μία από αυτές τις αντιλήψεις είναι ότι η έγγαμη γυναίκα δεν μπορεί να είναι αποδοτική στην εργασία της γιατί έχει και οικογενειακές υποχρεώσεις. Είναι συχνό φαινόμενο οι εργοδότες να έχουν την αντίληψη ότι μία έγγαμη γυναίκα με παιδιά δεν θα μπορεί να εργαστεί τις ίδιες ώρες με έναν έγγαμο άνδρα γιατί είναι δική της η υποχρέωση ανατροφής των παιδιών. Άλλωστε στις συνεντεύξεις που γίνονται στον ιδιωτικό τομέα πριν γίνει κάποια πρόσληψη οι γυναίκες δεν ρωτούνται απλώς την οικογενειακή τους κατάσταση αλλά και αν σκοπεύουν σύντομα να κάνουν παιδιά, παράγοντας αποτρεπτικός για την πρόσληψη τους.

Ότι αποκτήθηκε όμως τα τελευταία χρόνια καταργείται σήμερα στο όνομα της οικονομικής κρίσης που υπάρχει στην Ελλάδα. Η υποχώρηση των δικαιωμάτων είναι ένα γενικότερο φαινόμενο αλλά πλήττει περισσότερο τις γυναίκες.  Από την έναρξη της κρίσης τα πρώτα θύματα αποτέλεσαν οι γυναίκες αφού τα ποσοστά ανεργίας τους έφτασαν να είναι από τα υψηλότερα σε όλη την Ευρωπαϊκή ένωση, συγκεκριμένα, το 2010 η ανεργία των γυναικών έφτασε το 15,9% ενώ των ανδρών το 8,5%.  Τα δύο φύλα βρίσκονται πλέον περισσότερο από ποτέ σε ανταγωνισμό αφού η ελληνική κυβέρνηση το 2010 ανακοίνωσε ότι θα υπάρχει τουλάχιστον ένας εργαζόμενος σε κάθε σπίτι και θεωρείται αναμενόμενο ότι τη θέση αυτή θα την κατέχει ο άνδρας της οικογένειας.

Έχει αρχίσει λοιπόν να αναπτύσσεται μία τάση συντηρητισμού σύμφωνα με την οποία η γυναίκα θα πρέπει να επιστρέψει στο σπίτι προκειμένου να απελευθερωθούν θέσεις εργασίας για να τις καταλάβουν οι άνδρες. Η επιστροφή της γυναίκας στο σπίτι θεωρείται η καλύτερη λύση, η οποία όμως οδηγεί την Ελλάδα κοινωνικά δεκαετίες πίσω στο παρελθόν.

Η απόλυση εργαζόμενης που βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης δεν αποτελεί απλώς διάκριση εις βάρος των γυναικών αλλά και παρανομία. Ο Συνήγορος του Πολίτη είχε 26 καταγγελίες το 2010 για απολύσεις εγκύων γυναικών και αυτές φυσικά αφορούν τις γυναίκες που κατήγγειλαν το γεγονός γιατί πολλές δεν τολμούν να το κάνουν. Για τους εργοδότες το να έχουν μία έγκυο στην εργασία τους θεωρείται ζημιογόνο γνωρίζοντας ότι η νομοθεσία τις προστατεύει, πιέζουν και τρομοκρατούν τις έγκυες γυναίκες ώστε να παραιτηθούν. Άλλες υπό το καθεστώς αυτής της πίεσης οδηγούνται ακόμα και σε αποβολή όπως συνέβη με περίπτωση εργαζόμενης στην Λειβαδιά. Άλλες πάλι πιέζονται από τους εργοδότες τους να κάνουν έκτρωση όπως συνέβη με εργαζόμενη στη Ζάκυνθο (Αυγή, 2010).

Είναι απάνθρωπο το 2020 στις αναπληρώτριες εκπαιδευτικούς να απαγορεύεται να κάνουν οικογένεια αφού προβλέπονται 8 εβδομάδες άδεια εγκυμοσύνης, 9 εβδομάδες άδεια λοχίας και μετά από 10 χρόνια αγώνων να έχουν 3,5 μήνες άδεια ανατροφής τέκνου. Να κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή οι εγκυμονούσες γυναίκες, αφού απαγορεύεται να πάρουν άδεια επαπειλούμενης εγκυμοσύνης, ακόμα και όταν υπηρετούν σε δυσπρόσιτες περιοχές.

Ας μη ξεχνάμε τα λόγια του Ν. Καζαντζάκη ’’ Ότι καλό στον κόσμο χάρηκε και προκοπή είδε ο νους μου, μονάχα στη γυναίκα το χρωστάει, την κοσμοκαταλύτρα.’’ Σ εκείνες τις γυναίκες του Σεπτέμβρη του 1913, τις εργάτριες της Αθήνας που ιδρύουν το πρώτο γυναικείο σωματείο ‘’Γυναικεία Ζωή’’ για να διεκδικήσουν συντονισμένα καλύτερες συνθήκες δουλειάς και ζωής. Σήμερα μετά από 110 χρόνια διεκδικούμε ισότιμη αντιμετώπιση της γυναίκας κοινωνικά στη δουλειά, στη μόρφωση, στην οικογένεια. Η Μαρία Κιουρή έλεγε:  ‘’ Όταν μια υπόθεση είναι δίκαιη πρέπει να συμμετέχουμε σε αυτή ακόμα κι αν υπάρχουν 1002 λόγοι που μας εμποδίζουν.’’ Τέλος ας θυμηθούμε τον Ευριπίδη στην Ιφιγένεια εν Ταύροις: ‘’ Είμαστε γυναίκες, γένος που τα μέλη του τα δένει η φιλία, είμαστε και παντάξιες να διασώσουμε αυτά που σε όλες ανήκουν.’’