Ο Πρ. Παυλόπουλος και η οχύρωση των νησιών

Του Πέτρου Μηλιαράκη*

Ο τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας (τ.ΠτΔ) Κύριος Προκόπης Παυλόπουλος με την επιστημονική του εγκράτεια, κάλυψε στο επίπεδο της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και του πολιτικού λόγου, το ζήτημα της «οχύρωσης» των ελληνικών νησιών σε απάντηση της τουρκικής προκλητικότητας. Η νομική δε επιχειρηματολογία του τ.ΠτΔ δεν αφήνει περιθώρια αντίκρουσης.

Η τοποθέτηση αυτή του τ.ΠτΔ παρά που έγινε περίπου 40 ημέρες πριν (19.9.2020), δεν έτυχε της δέουσας προβολής από τα ΜΜΕ. Το άδικο δε της περίπτωσης είναι ότι στο παρόν ασφυκτικό περίγραμμα δεν μπορεί να αναλυθεί το σύνολο των επιχειρημάτων, τα οποία θα πρέπει να γνωρίζει ο Έλληνας πολίτης. Υπ’ όψιν δε ότι κάθε ένα από τα επιχειρήματα είναι ισοδύναμο έναντι των άλλων και συνεπώς είναι εξαιρετικά δυσχερής η πλήρης ανάλυση των θέσεων.

Ωστόσο ας επισημειώσουμε τα παρακάτω:

1) Η προκλητικότητα της Τουρκίας εστιάζει (μεταξύ των άλλων) στο ότι εγείρει το «ζήτημα» της αμυντικής θωράκισης των ελληνικών νήσων που αφορούν ελληνική επικράτεια:«διαστρεβλώνοντας πλήρως το νόημα συγκεκριμένων διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης. Είτε –ακόμη χειρότερα- επικαλούμενη Διεθνείς Συμβάσεις, στις οποίες δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος, όπως π.χ. την Σύμβαση των Παρισίων του 1947 για τα Δωδεκάνησα…, Στις αδιανόητες, θεσμικώς και πολιτικώς, αυτές προκλήσεις της Τουρκίας η Ελλάδα παγίως απαντά, πάντα με βάση το Διεθνές Δίκαιο –και ενεργώντας επιπλέον και για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης…».

2) Σε κάθε περίπτωση, το δικαίωμα της αμυντικής θωράκισης των ελληνικών νησιών, όπως ορθώς επισημαίνει ο τ.ΠτΔ: «βρίσκει σταθερό έρεισμα και στις διατάξεις του πρωτογενούς Ευρωπαϊκού Δικαίου, δοθέντος ότι συγκεκριμένοι κανόνες της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ) και της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) το εγγυώνται, ιδίως όταν εφαρμόζονται σε συνδυασμό με αντίστοιχες διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου -εν προκειμένω του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ- που ήδη αποτελούν μέρος του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου.»

Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ «RES INTER ALIOS ACTA»

Ειδικότερα κατά το μέρος που αφορά στα Δωδεκάνησα, όπως ορθώς επισημαίνει ο τ.ΠτΔ, η Τουρκία δεν αντλεί δικαιώματα από τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 καθόσον:

α) Οι διατάξεις των άρθρων 34, 35 και 36 της Συνθήκης της Βιέννης περί του Δικαίου των Διεθνών Συνθηκών (1969) ορίζουν ότι:

α1) Κάθε Συνθήκη δεσμεύει μόνο τα συμβαλλόμενα μέρη, και η Τουρκία δεν συμβάλλεται, σύμφωνα με την αρχή «res inter alios acta», ενώ:

α2) Σε κάθε περίπτωση, στο πλαίσιο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, μια Συνθήκη «δημιουργεί δικαίωμα για τρίτο κράτος», μόνο εφόσον τα συμβαλλόμενα μέρη επιδιώκουν με τη Συνθήκη «εκχώρηση δικαιώματος στο τρίτο κράτος»και το τρίτο κράτος να «συγκατατίθεται ρητώς και εγγράφως» γιατο σκοπό αυτό. Συνεπώς:

β) Επειδή η Τουρκία, υπό οιαδήποτε εκδοχή, δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στην Συνθήκη Ειρήνης του 1947, δεν έχει κανένα λόγο ως προς τη Συνθήκη αυτή.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ «ΝΟΜΙΜΗΣ ΑΜΥΝΑΣ»

Ο τ.ΠτΔ ρητώς επισημαίνει ότι: «Πέραν των λοιπών νομικών θεμελίων, κατά τις ειδικότερες διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου, η Ελλάδα νομιμοποιείται να θωρακίζει αμυντικώς και τα Νησιά της στο Αιγαίο, ασκώντας το σχετικό δικαίωμα που της παρέχουν ειδικές διατάξεις του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.»

Επ’ αυτού υπ’ όψιν ειδικότερα τα εξής:

Το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, όπως έχει ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη, από την ακριβή μετάφρασή του στο πρωτότυπο, και το οποίο, παρά τις τροποποιήσεις του Χάρτη, ως εθιμικό δίκαιο, δεν έχει τροποποιηθεί (ως jus cogens), ευθέως ορίζει ότι:

«Ουδέν εκ των διαλαμβανομένων εν τω παρόντι Χάρτη θα παρεμποδίζη το φυσικόν δικαίωμα ατομικής ή συλλογικής νομίμου αμύνης…»

Τούτου δοθέντος, τα κράτη έχουν δικαίωμα προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους και μάλιστα έναντι πάντων (erga omnes).

Με δεδομένο ότι το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ αφορά αναγκαστικό διεθνές δίκαιο (jus cogens), αξιοσημείωτη είναι η δημόσια τοποθέτηση του Κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου, πως: “και μόνη η τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο -και για όσο χρονικό διάστημα συνεχίζεται -συνιστά, οπωσδήποτε, απροκάλυπτη «επικείμενη απειλή» κατά της Ελλάδας ή και σαφή «απειλή χρήσης βίας» εναντίον της”.

ΩΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ

Έχει ιδιαίτερη νομικοπολιτική σημασία έναντι πάντων (erga omnes) η παρακάτω τοποθέτηση του Κυρίου Προκόπη Παυλόπουλου, όπως αυτή διατυπώθηκε στις 19.9.2020: “Ενόψει των προεκτεθέντων, a fortiori η Ελλάδα νομιμοποιείται, όταν και εφόσον το κρίνει σκόπιμο για την άμυνά της, να κάνει χρήση και ως προς τα Νησιά της στο Αιγαίο, εν γένει, του κατά τις διατάξεις του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ δικαιώματος «νόμιμης άμυνας» έναντι της Τουρκίας, δίχως μάλιστα χρονικό περιορισμό. Και τούτο διότι, ιδίως μετά το 1974, κατά τ’ ανωτέρω, η «απειλή χρήσης βίας» εκ μέρους της Τουρκίας –άρα και η συνακόλουθη «επικείμενη απειλή»- είναι αφενός κάτι παραπάνω από προφανής, και δη με επανειλημμένες και διαφόρων μορφών προκλήσεις.”

Ενταύθα ας επισημειώσουμε ότι:

Η Τουρκία απειλεί ως casus belli το δικαίωμα της Ελλάδας, που απορρέει από κανόνες jus covens να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Στην ιταμή αυτή πρόκληση η Ελλάδα υποχρεώνεται σε «νόμιμη άμυνα» και «οχύρωση» της συνολικής επικράτειάς της στα νησιά του Αιγαίου. Υπ’ όψιν δε ότι είναι ενεστώς το δικαίωμα της Ελλάδας, όποτε εκείνη το κρίνει, να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια.

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).