Το πόρισμα ελέγχου της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και η Κοινωνία των Πολιτών

Στις αρχές Μαΐου του 2020, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (Ε.Α.Δ.) και η Οικονομική Αστυνομία ξεκίνησαν οριζόντιο έλεγχο στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του μεταναστευτικού.

Μία σειρά δημοσιευμάτων είχαν συνοδεύσει την έναρξη των ελέγχων, η οποία είχε παρουσιαστεί σχεδόν ως αστυνομικό ρεπορτάζ, με αναφορές σε «εφόδους» και «υπολογιστές που κατασχέθηκαν», τροφοδοτώντας περαιτέρω το κλίμα δυσπιστίας και αμφισβήτησης του έργου και της προσφοράς της Κοινωνίας των Πολιτών.

Σε ότι αφορά στη ΜΕΤΑδραση, τίποτα από τις προαναφερόμενες περιγραφές δεν συνέβη. Η έρευνα διήρκεσε τουλάχιστον δύο μήνες, η συνεργασία με τους ελεγκτές έγινε σε κλίμα αμοιβαίου σεβασμού, επαγγελματικότητας και συνέπειας.

Ελλείψει ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων, θεωρούμε χρέος μας να ενημερώσουμε τους υποστηρικτές και φίλους της ΜΕΤΑδρασης, αλλά και το ευρύ κοινό για τα αποτελέσματα του ελέγχου: Το πόρισμα παρελήφθη από τη ΜΕΤΑδραση στα τέλη Ιουλίου του 2020 και εκτός από δύο συστάσεις, ήσσονος σημασίας για βελτίωση διαδικασιών, δεν προέκυψε κανένα εύρημα.

Στη ΜΕΤΑδραση, η αξιοκρατία, η διαφάνεια, η λογοδοσία και η ακεραιότητα αποτελούν βασικές αρχές. Ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της, καθιέρωσε τον ετήσιο έλεγχο από ορκωτούς λογιστές, χωρίς να υπάρχει καμία εκ του νόμου υποχρέωση. Επιπλέον, τουλάχιστον δύο με τρεις φορές τον χρόνο διενεργούνται έλεγχοι από ανεξάρτητες ελεγκτικές εταιρείες που συνεργάζονται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με Διεθνείς Οργανισμούς όπως η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η UNICEF και άλλες.

Η ΜΕΤΑδραση, είναι μία Οργάνωση αναγνωρισμένη για την προσφορά της σε παγκόσμιο επίπεδο, με συνεχείς βραβεύσεις για το έργο της. Στα δέκα χρόνια από την ίδρυσή της, μέσω καινοτόμων δράσεων για τα ελληνικά αλλά και τα ευρωπαϊκά δεδομένα, έχει συμβάλει σε ουσιαστικές, συστημικές αλλαγές, στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Το σύστημα εκπαίδευσης, πιστοποίησης και παροχής ποιοτικής διερμηνείας, οι δράσεις για τα ασυνόδευτα παιδιά όπως η Συνοδεία, η Επιτροπεία, η Αναδοχή, η Ημιαυτόνομη διαβίωση των εφήβων, που ξεκίνησαν στην χώρα μας με πρωτοβουλία της ΜΕΤΑδρασης, οικειοποιούνται και θεσμοθετούνται από την Πολιτεία ως βέλτιστες πρακτικές.

Ένας από τους βασικούς στόχους του ελέγχου, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς. Άραγε, πώς επιτυγχάνεται αυτός ο στόχος όταν δεν ενημερώνεται τελικά ο πολίτης για την έκβαση των ελέγχων;

Ενώ η Πολιτεία αναγνωρίζει την προσφορά κάποιων Οργανώσεων, εύλογο ερώτημα αποτελεί η δυσκολία της να τις κατονομάσει. Παρά τους ελέγχους, τη συνεχή επιβάρυνση των Οργανώσεων με γραφειοκρατικές διαδικασίες, την εκ νέου εγγραφή τους σε νέα Μητρώα ΜΚΟ, στον δημόσιο λόγο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν γίνεται καμία διάκριση μεταξύ των Οργανώσεων που παρέχουν ουσιαστικό έργο και αυτών που ενδεχομένως δεν πληρούν βασικά κριτήρια.

Από το 2017 λοιπόν, συχνά τροφοδοτείται ένα απροσδιόριστο κλίμα καχυποψίας κατά των ΜΚΟ, αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη, με κύρια θύματα τις ανεξάρτητες Οργανώσεις, τους εργαζόμενους και εθελοντές τους, που προσφέρουν ουσιαστικό έργο. Αντί να αναγνωρίζονται και να επιβραβεύονται οι υγιείς Οργανώσεις, προωθώντας και στηρίζοντας την Κοινωνία των Πολιτών, καλλιεργείται συστηματικά στον πολίτη το συναίσθημα αποστροφής από τη συμμετοχή του, ως ενεργός πολίτης, στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Ο οριζόντιος έλεγχος της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο, σημαντικό βήμα για την ανάδειξη της πραγματικής εικόνας στον χώρο των Οργανώσεων. Η δημοσίευση σε μορφή έρευνας των πρώτων αποτελεσμάτων του συνόλου των Οργανώσεων που έχουν ελεγχθεί έως τώρα, θα αναδείκνυε, τουλάχιστον σε επίπεδο οικονομικής διαχείρισης, τον βαθμό αξιοπιστίας της Κοινωνίας των Πολιτών στον συγκεκριμένο τομέα. Πέραν αυτού, σημαντική και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και χρήσιμη θα ήταν και η ανάδειξη όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Οργανώσεις με τις δημόσιες αρχές και υπηρεσίες.

Ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με μια ανοιχτή δημοκρατική κοινωνία που βασίζεται στην εμπιστοσύνη και την ειλικρινή αλληλεπίδραση μεταξύ των δημοσίων αρχών και των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών. Για να επιτευχθεί όμως η εμπιστοσύνη απαιτείται αμοιβαία αξιοπιστία, διαφάνεια και λογοδοσία και από τις δύο πλευρές.