Ανθυγιεινός τουρισμός.

Ο τουρισμός είναι η βαρεία βιομηχανία της χώρας. Η μονοδιάστατη ανάπτυξη της Ελλάδας, τον έχει αναγάγει σε καθοριστικό συντελεστή της διαμόρφωσης του Α.Ε.Π.. και της διόγκωσης της οικονομίας. Η ανάπτυξη, βεβαίως, καθορίζεται από ουσιαστικότερες παραμέτρους και δεν προσδιορίζεται μόνο από την αύξηση του Α.Ε.Π. γι’ αυτό δεν μπορούμε να πούμε ότι θεμελιώνεται στον τουρισμό, ο οποίος ωστόσο συμβάλλει σημαντικά σε αυτήν.

Με δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξε ουσιαστική αύξηση των τουριστών η συμβολή του κλάδου στην έξοδο από την κρίση ήταν σημαντική αν και σε γενικές γραμμές αυτή(η έξοδος) στηρίχθηκε κυρίως στις θυσίες των πολιτών και όχι τόσο στην ανάπτυξη.
Αν, όμως, η συμβολή του τουρισμού στις οικονομίες των χωρών είναι αναμφισβήτητη, δεν απουσιάζουν και οι αρνητικές συνέπειες. Αυτές εντοπίζονται τόσο στις καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην στρεβλή διαμόρφωση των ηθών και των κοινωνικών προτύπων. Σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι αν, αναμφισβήτητα, ο τουρισμός ωφελεί την «οικονομική υγεία» από το άλλο μέρος επιβαρύνει την «υγεία» του περιβάλλοντος και της κοινωνίας.
Η επέλαση της πανδημίας, στο βαθμό που η εξάπλωσή της οφείλεται στον τουρισμό, ήρθε να προσθέσει σε αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις και την άμεση και κυριολεκτική επίδραση στην υγεία των πολιτών. Πολλοί παράγοντες καθορίζουν τις επιπτώσεις της νόσου σε κάθε χώρα. Τα μέτρα πρόληψης, τα μέσα αντιμετώπισης, η γεωγραφική διασπορά του πληθυσμού, οι συνθήκες αλλά και οι συνήθειες υγιεινής, η διαμονή των υπερηλίκων, ο χρόνος εκδήλωσης των πρώτων κρουσμάτων είναι μερικοί από αυτούς τους παράγοντες.

Όμως καθοριστικό παράγοντα πέρα από αυτούς για την Ευρώπη και για τις ΗΠΑ αποτέλεσε ο τουρισμός και ιδιαίτερα ο τουρισμός της περιόδου των εορτών και των χειμερινών εκπτώσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ η πανδημία «θερίζει» στην Νέα Υόρκη. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ευρώπη όπως μαρτυρούν τα στοιχεία στον παρατιθέμενο πίνακα που παρουσιάζει το, σχετικά πιο αξιόπιστο στοιχείο, δηλαδή τους θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού.
Ο πίνακας με στοιχεία της 17/4 δείχνει με σαφήνεια, ότι από τις δέκα χώρες που παρατίθενται εκείνες που επηρεάστηκαν σε μικρότερο βαθμό είναι αυτές που δεν έχουν μεγάλη συμμετοχή στον χειμερινό, εορταστικό και καταναλωτικό-εμπορικό τουρισμό. Η εκθέσεις (μόδας και εμπορική) στο Μιλάνο, τα πολυκαταστήματα (Galleries Lafayette, Printemps, Harrods, Selfridges, κ.λπ.) στο Παρίσι και το Λονδίνο μαζί με τα υπόλοιπα αξιοθέατα αποτέλεσαν, μεταξύ άλλων, πόλους έλξης των τουριστών και βασικές εστίες ανάπτυξης της νόσου στην Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ελλάδα μια από τις περιοχές που πλήρωσαν βαρύ τίμημα ήταν η Δυτική Μακεδονία με βασική αιτία, όπως εικάζεται, την συμμετοχή στην έκθεση γούνας στο Μιλάνο.

Όπως μπορεί κάποιος να παρατηρήσει στον πίνακα τόσο η Γερμανία όσο και οι τρείς Σκανδιναβικές χώρες παρουσιάζουν συγκριτικά πολύ καλύτερη εικόνα. Ιδιαίτερα για την Σουηδία παρά το γεγονός ότι σε σχέση με τις άλλες τρείς (Γερμανία, Δανία, Φινλανδία) έχει χειρότερη εικόνα πρέπει να τονιστεί ότι δεν έχει πάρει, μέχρι τώρα, ουσιαστικά μέτρα πρόληψης επιδιώκοντας -αυτό που κατ’ αρχήν επεδίωκε και το Ηνωμένο Βασίλειο- την «ανοσία της αγέλης».

Βεβαίως, σε κάθε περίπτωση και για κάθε χώρα ξεχωριστά, έχει σημασία για την διαμόρφωση της τελικής εικόνας ο χρόνος της εμφάνισης του πρώτου κρούσματος. Η εξέλιξη της νόσου είναι εκθετική και συνεπώς ο χρόνος πλήρους ανάπτυξης των όποιων επιπτώσεων διαφέρει. Όσον αφορά τα μέτρα πρόληψης και καταστολής, η ύπαρξη «παραδείγματος» αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την λήψη των αποφάσεων.

Σύμφωνα με τις απόψεις κορυφαίων επιστημόνων ακόμα και σήμερα «κολυμπάμε» σε αχαρτογράφητα νερά σε σχέση με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εικόνα των επιπτώσεων καθορίζει τις αποφάσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Τραμπ και Τζόνσον αναγκάστηκαν από τις εξελίξεις να αναθεωρήσουν την στάση τους. Όμως οι χώρες που επλήγησαν πρώτες δεν είχαν τις αναγκαίες παραστάσεις, τους έλλειπε το «παράδειγμα» το οποίο θα διαμόρφωνε διαφορετικά τη στάση τους.

Οι πληροφορίες από την Κίνα δεν ήταν επαρκείς ενώ ακόμα και σήμερα υπάρχουν εύλογες αμφιβολίες για την εγκυρότητά τους. Έτσι οι χώρες στις οποίες το πρώτο κρούσμα εμφανίστηκε τον Ιανουάριο δεν είχαν, από άγνοια του κινδύνου, την πρόνοια να πάρουν πιο άμεσα αποφασιστικά μέτρα περιορισμού του κινδύνου. Όταν είχαν τις παραστάσεις και πήραν τα μέτρα ήταν αρκετά αργά αφού είχε ήδη προχωρήσει η διασπορά της νόσου.

Ευτυχώς η χώρα μας δεν αποτελεί ισχυρό πόλο έλξης τουριστών για την περίοδο των Εορτών και των εκπτώσεων. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τα αποφασιστικά μέτρα της κυβέρνησης –βοήθησε το γεγονός της προΰπαρξης αρνητικού «παραδείγματος»- και την αυτοπειθαρχία των πολιτών συνέβαλε τα μέγιστα στο να αποτελέσει η Ελλάδα υπόδειγμα αντιμετώπισης της νόσου. Με την ελπίδα αλλά και την προϋπόθεση ότι θα βρεθεί σύντομα αποτελεσματική θεραπεία/φάρμακο –και αργότερα βέβαια και το εμβόλιο- αλλά κυρίως ότι η καλοκαιρινή ζέστη θα καταστείλει την εξάπλωση του ιού μπορούμε να αντιμετωπίζουμε την θερινή τουριστική περίοδο αισιοδοξώντας ότι δεν θα μας δημιουργήσει, ετεροχρονισμένα, τα προβλήματα που αποφύγαμε έως τώρα.
Αντωνάκος Αντώνης